Frituurvet brengt schade aan riool rond oud en nieuw

Na het bakken van oliebollen tijdens Oud en Nieuw, verschijnt bij bijna 4 op de 10 Nederlanders het gebruikte frituurvet nog in de gootsteen of wc. Dat blijkt uit publieksonderzoek van de waterschappen. Oliebollenvet veroorzaakt grote problemen in leidingen en bij rioolwaterzuiveringen. De zuivering en afvoer van dit vet kost de waterschappen jaarlijks enkele miljoenen euro’s.

Wanneer frituurvet door de gootsteen wordt gespoeld, gaat het vet stollen en aan de binnenkant van leidingen zitten. Dit kan zorgen voor verstoppingen bij mensen thuis en op rioolwaterzuiveringen. Bij een verstopping thuis moet al snel een loodgieter gebeld worden. Waterschappen moeten vaak speciale bedrijven inhuren die het vet verwijderen uit de persleidingen en gemalen.

De zuivering en afvoer van oliebollenvet kost de waterschappen jaarlijks enkele miljoenen euro’s. De getallen verschillen per regio, maar een waterschap kan hier jaarlijks wel 2 ton aan kwijt zijn. Deze kosten worden via de waterschapsbelasting uiteindelijk door inwoners betaald.

Uit onderzoek van de waterschappen blijkt dat 1 op de 5 Nederlanders meer zou willen bijdragen aan schoon water. Een goed voornemen voor het nieuwe jaar zou kunnen zijn om gebruikt frituurvet in een (oude) verpakking in te leveren bij de hiervoor bestemde recyclepunten . Zo worden niet alleen verstoppingen op de rioolwaterzuiveringen voorkomen, ook kan van gebruikt frituurvet biobrandstof gemaakt worden, een vorm van groene energie.

Natuurherstel centraal bij Ulvenhoutse Bos en omgeving

Herstel van de natuur, dat staat centraal voor het Ulvenhoutse Bos. En van daaruit perspectief voor agrariërs en tuinders, de bouw van woningen en bedrijven, een goede bereikbaarheid en mogelijkheden voor recreatie.

De afzonderlijke besturen van de gebiedspartners (gemeenten Breda en Alphen-Chaam, waterschap Brabantse Delta, Brabant Water, ZLTO, Staatsbosbeheer, Rijkswaterstaat en provincie Noord-Brabant) stelden hierover onlangs de ‘Visie Ulvenhoutse Bos en omgeving’ vast. De volgende stap is om inwoners, -agrarisch- ondernemers en maatschappelijke organisaties, zoals natuurorganisaties, te betrekken. Daarvoor wordt begin 2023 een proces ingericht. Daarna volgen gesprekken met betrokken partijen over de opgaven en vooral over concrete oplossingen.

Grote werkgevers: ‘Alle zakelijke reizen naar Londen per trein’

70 grote werkgevers willen dat alle zakelijke reizen naar Londen per 2030 met de trein kunnen, in plaats van het vliegtuig.

Alle zakelijke reizen naar Londen per 2030 met de trein, in plaats van het vliegtuig. Dat moet mogelijk worden volgens 70 grote werkgevers, verenigd in de Coalitie Anders Reizen. De bedrijven roepen politiek, spoorbeheerders en -vervoerders samen met Natuur & Milieu op om het internationale treinaanbod te verbeteren. Met die boodschap overhandigden zij donderdag 8 december een onderzoeksrapport over het internationale treinpotentieel van Nederlandse bedrijven aan team Timmermans in Brussel.

De bereidheid van bedrijven om voor internationale zakelijke reizen de trein te pakken neemt toe, maar het aanbod blijft achter. Dat is één van de conclusies van het onderzoek dat door de Coalitie Anders Reizen in samenwerking met Natuur & Milieu is uitgevoerd. Voor het onderzoek zijn de reisdata van 17 grote werkgevers geanalyseerd en interviews met medewerkers afgenomen.

Uit de analyse blijkt dat deze bedrijven in 2019 (het laatste jaar waarin zonder beperkingen gereisd kon worden) samen een reisbehoefte hadden van 46.167 zakelijke vliegreizen op bestemmingen tot 700 kilometer. Daarvan gingen 26.836 reizen (58%) naar bestemmingen tot 400 kilometer. Naar Londen werd veruit het vaakst gevlogen: 20.143 keer.

Groene plekken in de stad zijn hard nodig voor gezond stedelijk leven

Groene plekken in de stad waar je kunt ontspannen, bewegen, spelen en ontmoeten zijn belangrijk voor gezond stedelijk leven. Maar de ruimte voor deze groene plekken staat steeds meer onder druk.

Hanneke Kruize, verbonden aan RIVM en lector Gezonde Stedelijke Ontwikkeling aan Hogeschool Utrecht, zoekt naar manieren om stedelijke verdichting te combineren met gezond stedelijk leven voor iedereen. Zij hield op 16 december 2022 hierover haar openbare les.

“Groene ruimte in de stad zal zeker niet toenemen in de komende jaren", verwacht Hanneke Kruize. “Openbaar groen – zoals bomen, parken, natuurspeelplaatsen, openbaar toegankelijke sportvelden en tuinen – staat onder druk, de verstening rukt op. We bouwen in een heel rap tempo compacte woonomgevingen voor de komende decennia.

Groen draagt bij aan een betere fysieke en mentale gezondheid, blijkt uit een kennisbundeling van het RIVM. Juist ook voor mensen die meer tijd dichtbij huis doorbrengen, zoals kinderen, ouderen en mensen met een lagere sociaal-economische positie”, zegt Kruize. Uitzicht op groen en verblijf in het groen draagt bij aan stressvermindering, ontspanning en je beter kunnen concentreren. Dat is hard nodig gezien het grote aantal Nederlanders met burn-out, psychische en stressklachten.

Luchtkwaliteit Nederland in 2021 vrijwel hetzelfde als in 2020

Ook in 2021 voldoet Nederland voor wegverkeer aan de Europese grenswaarden voor de  concentratie van stikstofdioxide in de lucht op leefniveau. Voor fijnstof is dat ook het geval langs de wegen in Nederland, met uitzondering van een weggedeelte in Velsen. Op enkele woonlocaties in gebieden met intensieve veehouderijen zijn de grenswaarden van fijnstof in 2021 nog steeds overschreden; iets meer dan in 2020.

Dit blijkt uit de jaarlijkse rapportage van het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit ( NSL (Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit)). In dit programma werken de Rijksoverheid en decentrale overheden samen om overschrijdingen van de Europese grenswaarden voor luchtkwaliteit op te lossen.  

De lage concentraties voor stikstofdioxide en fijnstof in 2020 en 2021 komen onder andere door de maatregelen die zijn genomen tegen de verspreiding van het coronavirus. In 2021 zijn de concentraties hoger dan in 2020, waardoor er iets meer overschrijdingen berekend zijn. Dit komt mogelijk doordat er in 2021 meer verkeer en meer economische activiteit was dan in 2020.

De verwachting is dat de luchtkwaliteit de komende jaren verder verbetert. Dat komt doordat verkeer, industrie en veehouderijen minder stikstofdioxide en fijnstof zullen uitstoten. Zo worden bijvoorbeeld elk jaar oudere auto’s vervangen door nieuwere die minder stikstofoxiden uitstoten. In 2030 worden de Europese grenswaarden die nu voor stikstofdioxiden en fijnstof gelden naar verwachting niet meer overschreden. Tegen die tijd zullen er nog meer maatregelen genomen zijn om de luchtkwaliteit en het klimaat te verbeteren.

Nederlands Caeli helpt UBS met satellietdata uitstoot meten van grote bedrijven

Het Nederlandse spacetechbedrijf Caeli gaat zakenbank UBS helpen om via satellietgegevens de CO2- en methaanuitstoot van grote bedrijven onder zijn klanten in kaart te brengen.
 
Op die manier wil de bank wereldwijd energiecentrales, kolenmijnen, straalfabrieken en bedrijven in de kunstmest- en petrochemische industrie helpen hun uitstoot van broeikasgassen te verminderen en klimaatverandering tegen te gaan. Zo wordt voorkomen dat ze in de toekomst minder waard worden voor banken en andere beleggers.

Het Zwitserse UBS is met ruim 2000 miljard dollar aan belegd vermogen de grootste zakenbank ter wereld. De bank lanceerde onlangs zijn Climate Action Strategy, in eerste instantie om grote bedrijven in het Verenigd Koninkrijk en Nederland te helpen vergroenen en hun uitstoot van broeikasgassen te verminderen. De bank is daarvoor een partnerschap aangegaan met Caeli uit Amsterdam, dat die uitstoot wereldwijd meet aan de hand van geanalyseerde satellietdata.

Caeli kan dat per dag, per maand of per kwartaal rapporteren en uitgebreide historische data analyseren, zodat de uitstoot van bedrijven geïndexeerd kan worden. Het spacetechbedrijf meet ook per locatie.

Caeli maakt gebruik van data van het door KNMI en TNO ontwikkelde meetinstrument TROPOMI aan boord van de Europese aardobservatiesatelliet Corpernicus en van infraroodmeter IASI op weersatelliet MetOP . Beide instrumenten meten gassen in de atmosfeer die Caeli tot op een hectare nauwkeurig kan berekenen. Niet voor niets hebben de Verenigde Naties tijdens de recente klimaattop in Egypte aangekondigd de CO2-uitstoot van landen voortaan per satelliet te gaan meten en niet meer uit te gaan van eigen rapportages van de landen.

Caeli heeft met behulp van klimaatwetenschappers en de VU in Amsterdam slimme algoritmes ontwikkeld om met de beschikbare satellietdata de uitstoot van verschillende gassen wereldwijd in kaart te brengen. Van CO2 tot methaan , van ammoniak tot stikstofdioxide. Zo werd tijdens het stikstofdebat in de Tweede Kamer op 3 november satellietdata en een kaart met stikstofmetingen van Caeli gepresenteerd, die veel nauwkeuriger zijn dan die van de reguliere grondmeetstations.

Volkswagen opnieuw voor Nederlandse rechter om sjoemeldiesels

Op woensdag 21 december staat Volkswagen AG opnieuw voor de rechter voor het verkopen van een sjoemeldiesel. De zaak is namens een consument aangespannen door de Stichting Volkswagen Group Diesel Efficiency (VGDES) in samenwerking met de Consumentenbond. De organisaties vragen een schadevergoeding voor een consument die op basis van verkeerde en misleidende informatie een Volkswagen Polo kocht.

In 2011 kocht de consument bewust een Volkswagen Polo Blue Motion diesel vanwege zijn 'schone karakter'. De auto werd aan hem verkocht als schoon, zuinig en een investering in duurzaamheid. In de verkoopfolder schrijft Volkswagen: ‘Met de Polo BlueMotion zet Volkswagen een stap op weg naar een schonere toekomst. Zijn enorme zuinigheid, milieuvriendelijke technologie en aangename dynamiek maken hem tot de meest verantwoorde keus voor nu én komende generaties.’
 
'Je reinste lariekoek', zegt Sandra Molenaar, directeur Consumentenbond. 'De Polo bleek helemaal niet schoon. Hij bleek zelfs de toegestane uitstootnorm ruim te overschrijden. Maar door manipulatiesoftware was hij door de toelatingstests gekomen. De klant is heel bewust om te tuin geleid.’

De VW Polo-zaak is een van de vier proefprocedures tegen Volkswagen AG waarin de Consumentenbond en VGDES voor consumenten schadevergoeding eisen.

In februari 2023 dient de tweede rechtszaak tegen VW, bij het kantongerecht in Haarlem. In juni de derde in Den Bosch.

Rotterdam The Hague Airport blijft binnen geluidsruimte

Rotterdam The Hague Airport is dit gebruiksjaar (1 november 2021 tot en met 31 oktober 2022) binnen de vergunde geluidsruimte gebleven. Dit is op 14 november jl. door de luchthaven gemeld aan de Inspectie Leefomgeving en Transport. In eerdere berichtgeving kondigde RTHA aan dat er sprake was van een dreigende overschrijding. Deze heeft niet plaatsgevonden. De baansturing, die vanwege aanhoudende noorden- en oostenwind sinds mei was ingesteld, heeft goed gewerkt en aan het einde van het gebruiksjaar was het baangebruik weer normaal te noemen.

Daarnaast heeft de luchthaven als aanvullende maatregelen het stoppen van (her) uitgifte van slots en grootlesverkeer ingesteld en hebben er in 2022 ruim 1.600 minder commerciële vliegbewegingen plaatsgevonden vergeleken met 2019 (het laatste normale jaar voor Covid-19). De spoedeisende diensten zijn dit gebruiksjaar 37% (inclusief nachtstraffactor) meer gaan vliegen in vergelijking met 2019 en ze zijn meer gaan vliegen in de nacht, waardoor deze bewegingen zwaar meetellen in de geluidsberekeningen.

Op 31 oktober 2022 heeft het Nationaal Lucht- en Ruimtevaartcentrum (NLR) een nieuwe versie van de invoergegevens voor geluidberekeningen voor regionale luchthavens opgeleverd, die is gepubliceerd in de Staatscourant. Versie 13.4 van de Appendices bevat nieuwe geluid- en prestatiegegevens, met name van de nieuwste generatie vliegtuigen.

Start vijfjarig onderzoek naar ecologische effecten zonneparken

Op donderdag 15 december vond de officiële start plaats van een langdurig wetenschappelijk onderzoek naar de ecologische effecten van zonneparken. Het onderzoek, geïnitieerd door de Provincie Groningen en Solarfields, geeft inzicht in wat zonneparken met de bodemkwaliteit en biodiversiteit doen. Kunnen zonneparken kansen bieden, bijvoorbeeld voor de versterking van het leefgebied van akkervogels, of vormen ze een bedreiging? Biologe Sylvia de Vries – Rijksuniversiteit Groningen – brengt bij vijftien zonneparken de bodem, begroeiing, insecten, zoogdieren en vogels in kaart. De eerste resultaten zijn naar verwachting volgend jaar bekend.  
 
Het onderzoek heeft betrekking op vijftien zonneparken van verschillende eigenaren in de provincie Groningen. De onderzoekers brengen bij alle parken de biodiversiteit en de bodemkwaliteit in kaart. Daarnaast monitoren zij bij negen zonneparken de ecologische waarden voor, tijdens en na de bouw. Ook vinden bij deze parken diverse experimenten plaats op het gebied van inrichting en beheer. Denk hierbij aan de afstand tussen panelen, het beheer van de vegetatie tussen de panelen en de aankleding van de rand van het park.  
 
Zonnepark Roodehaan is één van de vijftien zonneparken uit het onderzoek en momenteel in aanbouw. Hierbij worden verschillende maatregelen genomen om positieve ecologische effecten te stimuleren. Zo worden de zonnepanelen onder andere in een meer standaardopstelling gebouwd en komt er extra ruimte tussen de panelenrijen. Het doel hiervan is om te kijken of een bepaalde inrichting effect heeft op de biodiversiteit. Jelmer Pijlman - directeur Solarfields: ‘Dit zonnepark levert straks genoeg groene stroom voor 8.680 huishoudens. Zo verbeteren we de wereld met duurzame energie. Maar dit mag natuurlijk niet ten koste gaan van diezelfde wereld. Daarom zijn we op zoek naar manieren om duurzame energie op te wekken, die ook natuurinclusief zijn: die rekening houden met lokale flora en fauna en bijdragen aan biodiversiteit.’

De provincie Groningen, Solarfields en Agricola School for Sustainable Development i.o. van de Rijksuniversiteit Groningen maken gezamenlijk dit vijfjarige onderzoek naar de effecten van de aanleg van zonneparken mogelijk.

Provincie zet belangrijke stap in besluitvormingsprocedure verduurzaming staalproductie Tata Steel

De provincie Noord-Holland wil inzetten op gecoördineerde en snelle besluitvorming over de verduurzaming van de staalproductie door Tata Steel. Dit is belangrijk om de vergunningen zorgvuldig, met aandacht voor de effecten op gezondheid en zo snel mogelijk te kunnen verlenen.

De provincie loopt daarbij vooruit op de inwerkingtreding van de Omgevingswet op 1 juli 2023. De provincie Noord-Holland heeft Tata Steel laten weten dat zij hiervoor een projectbesluit wil nemen.

De provincie hecht belang aan voortgang in het proces om te komen tot een groene staalproductie met als doel minder uitstoot van CO2, Polycylische Aromatische Koolwaterstoffen (PAK) en zware metalen voor een gezondere en veilige leefomgeving in de IJmond.

Naar verwachting zal Tata Steel in december 2023 een aanvraag bij de provincie Noord-Holland indienen voor de belangrijkste vergunningen voor de nieuwe installaties van het project HeraCless. De provincie Noord-Holland is het bevoegd gezag voor het afgeven van de belangrijkste vergunningen voor het project HeraCless. HeraCless is de eerste stap naar groen staalproductie door Tata Steel. Met HeraCless moeten vóór 2030 de Kooks- en Gasfabriek 2 en Hoogoven 7 worden gesloten.

ABN: Miljardenschade aan biodiversiteit noopt tot radicale stappen

De Nederlandse productie en consumptie veroorzaakt voor bijna 40 miljard euro schade aan biodiversiteit, zo blijkt uit onderzoek van ABN AMRO en Impact Institute.

Het leeuwendeel is verborgen: de schade vindt niet binnen sectoren zelf maar bij leveranciers of klanten plaats.

Het rapport laat zien dat het ook vanuit economisch oogpunt ontzettend belangrijk is dat de schade aan biodiversiteit wordt teruggedrongen. Het onderzoek brengt de schade in kaart van bedrijfstakken via de handel met 140 landen en het gebruik van 42 typen gewassen

Een groot deel van de schade wordt veroorzaakt bij of door klanten of leveranciers, 70 procent daarvan via handelspartners in het buitenland. Voorbeelden zijn de cacao-import in combinatie met verkeerd landgebruik, of rundvlees waaraan watervervuiling te pas is gekomen.

Hoewel de agrarische sector en de voedingsmiddelenindustrie samen voor bijna een kwart van de schade zorgen, gaat ook het IT-gebruik van banken en zakelijke dienstverleners gepaard met milieuschade. Denk aan hoog energieverbruik in datacenters en schaarse metalen in hardware.

De onderzoekers vinden dan ook dat het terugdringen van de schade een integraal onderdeel moet vormen van de bedrijfsvoering. Bijvoorbeeld door een ecoloog of bioloog in de bedrijfstop op te nemen. Die kan dan de strategische keuzes beïnvloeden.

Meeste stikstofdepositie uit de luchtvaart komt van grote hoogte

Vliegtuigen stoten tijdens zowel de LTO-vluchtfase (taxiën, opstijgen, landen) als tijdens het vliegen op grote hoogte stikstofoxiden
en andere emissies uit. Deze emissies komen terug op het aardoppervlak waar ze in de vorm van stikstof neerslaan op land en wateroppervlaktes.

Onderzoekers van de TU Delft hebben – voor het eerst – met behulp van een atmosferisch model berekend dat de luchtvaart in 2019 verantwoordelijk was voor net iets minder dan 1,2% van de totale wereldwijde stikstofneerslag uit alle bronnen (zowel door de mens als door de natuur veroorzaakt). Wel is de impact van de luchtvaart tussen 2005 en 2019 met maar liefst 72% gegroeid.

De onderzoekers berekenden ook dat gemiddeld 92 procent van de door luchtvaart veroorzaakte stikstofdepositie het gevolg is van emissies op grote hoogte, het grootste deel daarvan tijdens kruisvlucht.

In 2019 was de luchtvaart wereldwijd verantwoordelijk voor 1,39 Tg aan stikstofdepositie. Gemiddeld is dat iets minder dan 1,2% van de totale wereldwijde stikstofneerslag veroorzaakt door alle bronnen. Het precieze aandeel varieert: boven Azië is dat 0,66%, boven Europa 1,13% en boven Noord-Amerika 1,61%.

Uit de onderzoeksgegevens blijkt verder dat de wereldwijde stikstofdepositie uit alle bronnen (inclusief de luchtvaart) tussen 2005 en 2019 met 2,4% is toegenomen. De stikstofdepositie door de luchtvaart specifiek steeg tussen deze twee jaren met 72%, in lijn met de groei van de luchtvaartemissies in die periode.

Gemiddeld 92% van de stikstofdepositie is het gevolg van emissies op grote hoogte (klimmen, kruisvlucht en dalen). De emissies tijdens de landings-, taxi- en startfase van de vlucht (LTO) zijn verantwoordelijk voor gemiddeld 8% van de stikstofdepositie van de luchtvaart wereldwijd. Ook dit varieert: in regio’s met veel luchtvaartactiviteit is het LTO-aandeel groter: tussen 16% en 32%.

Stilliggend ontgassen nu mogelijk in Amsterdams Westelijk Havengebied

In Westpoort Amsterdam is het voor tankschepen nu mogelijk om vrijkomende dampen aan wal te verwerken. Dit zorgt voor schonere lucht in de omgeving. Voorheen werden deze dampen onbehandeld en al varend uitgestoten in de buitenlucht.

Bij varend ontgassen ruimen schippers restanten van de lading op door ze al varend in de buitenlucht te laten verdampen. De dampen die daarbij vrijkomen, veroorzaken geregeld stankoverlast en ze kunnen in sommige gevallen ook gevaar voor de gezondheid opleveren.

In samenwerking met de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied (OD NZKG) en Port of Amsterdam heeft de provincie Noord-Holland eind 2021 nieuwe regels ontwikkeld waardoor er een schoner alternatief beschikbaar is voor het varend ontgassen. Daarop heeft de OD NZKG nu een eerste ontheffing verleend voor een mobiele ontgassingsinstallatie in het Westelijk Havengebied. Met de installatie worden de dampen gecontroleerd verwijderd en verwerkt.

Begin 2023 subsidie beschikbaar voor stikstofreductie

Melkveehouders in de provincies Groningen, Drenthe en Fryslân kunnen naar verwachting vanaf voorjaar 2023 subsidie aanvragen voor het treffen van maatregelen die de stikstofuitstoot van hun bedrijf verlagen. Het gaat hierbij om bewezen effectieve en meetbare managementmaatregelen.

De drie provincies kunnen hiervoor een bedrag tegemoet zien van 55,2 miljoen vanuit het Rijk. Het Rijk heeft eerder dit jaar aan de provincies gevraagd versnellingsvoorstellen voor stikstofreductie in te dienen. Na een eerste toetsing komt het voorstel voor ‘Laaghangend fruit’ nu voor financiering in aanmerking.

Alle 4.000 melkveehouders in Drenthe, Groningen en Fryslân kunnen straks gebruik van de subsidie maken. Aanvragen kunnen dan worden ingediend via SNN, het Samenwerkingsverband Noord-Nederland. De verwachting is dat de stikstofuitstoot met 20% teruggebracht kan worden door deze managementmaatregelen. Op de bedrijven worden ook de resultaten van de maatregelen gemeten. Zo kunnen we zien wat een maatregel doet en welke verbeteringen er eventueel nodig zijn. Het is van groot belang dat maatregelen goed gemeten en gevalideerd worden, zodat deze mee kunnen tellen in de stikstofopgave.

NVDE: kilometerheffing moet maximaal bijdragen aan klimaatambitie

Branchevereniging NVDE vindt dat klimaatwinst en stikstofreductie leidend moeten zijn bij de keuze voor de tariefstructuur van de kilometerheffing, in reactie op de verkenning naar tariefstructuur voor de kilometerafhankelijke autobelasting.

Uit de eerste doorrekening van varianten blijkt dat differentiatie naar CO2-uitstoot (variant 3) de meeste klimaatwinst boekt (reductie van 2,5 megaton CO2-uitstoot). Deze CO2-reductie is hard nodig: volgens PBL stoot de sector zonder kilometerheffing in 2030 nog 28 megaton uit. Dat is ruim boven de reductiedoelstelling. De keuze voor de variant met meeste klimaatwinst levert bovendien ook de meeste stikstofwinst op én de meeste besparing van de import van aardolie. Dit vergroot onze energie-onafhankelijkheid.

De NVDE vindt dat bovendien onderzocht moet worden of differentiatie naar energie-efficiency kan worden toegevoegd aan de tariefstructuur. Zo gaat een elektrische auto zuiniger om met energie dan een brandstofauto. En zeker als de vloot voornamelijk uit emissievrije auto’s bestaat is het bovendien een stimulans voor autofabrikanten en autokopers om zo efficiënt mogelijk om te gaan met de beschikbare duurzame elektriciteit en netcapaciteit.

De NVDE vindt daarnaast dat het pad tot 2030 niet vergeten moet worden: in het coalitieakkoord staat immers de ambitie om in 2030 100% nulemissie nieuwverkoop van personenauto’s te bereiken.

Informatiebijeenkomst over aanpak vliegenoverlast Heijplaat, Rotterdam

Donderdagavond 8 december organiseren provincie Zuid-Holland, gemeente Rotterdam en DCMR een informatiebijeenkomst over de aanpak van de vliegenoverlast op Heijplaat, Rotterdam. De bijeenkomst is van 20.00 uur tot 21.30 uur in de Huiskamer 2.0 op Heijplaat.

Ook in 2022 maken provincie Zuid-Holland, gemeente Rotterdam en DCMR zich hard en zetten alle mogelijke acties in om de vliegenoverlast op Heijplaat, Rotterdam aan te pakken. Net als voorgaande jaren doen ze dit samen met het Vliegenteam op Heijplaat en het Kennis- en Adviescentrum Dierplagen (KAD).

Op de informatiebijeenkomst houdt het KAD een presentatie over de resultaten van de vliegenonderzoeken van 2022. DCMR blikt terug op het gelopen proces en op de uitspraak van de rechter. DCMR blikt ook vooruit; wat gaan de samenwerkende partijen in 2023 doen. Er is volop gelegenheid om vragen te stellen.

Hinderapp biedt direct inzicht in geur- en geluidsoverlast

Met de Hinderapp is meteen te zien of de geur- of geluidsoverlast al gemeld is en waar het wordt ervaren. Is de overlast nog niet gemeld? Dan kan dit makkelijk en snel via hinderapp.nl.

De Hinderapp is ontwikkeld door de gemeenten Eemsdelta en Het Hogeland, provincie Groningen en Omgevingsdienst Groningen (ODG) en sinds september 2021 beschikbaar. Door de Hinderapp te gebruiken, kunnen de gemeenten, provincie Groningen en de ODG zien wat er in uw woonomgeving gebeurt.

De informatie die via de Hinderapp binnenkomt, is vanaf nu ook te zien op de website De Staat Van Groningen. Hier staat informatie in cijfers en op kaarten over bijvoorbeeld het milieu in de provincie Groningen.

Biodiversiteitstop in Montreal

Na de jaarlijkse klimaattop in Sharm El-Sheikh, Egypte, begint nog zo’n belangrijke bijeenkomst waar (bijna) alle wereldleiders praten over de toekomst van onze planeet; de biodiversiteitstop (ook wel CBD-15) in Montreal (Canada).

Deze 15e vergadering zou al in 2020 plaatsvinden in het Chinese Kunming. Maar door de corona-pandemie is de top niet alleen twee jaar uitgesteld, maar ook verplaatst naar het Canadese Montreal.

De top vindt plaats van 7 tot 19 december 2022. China blijft overigens wel de officiële gastheer, maar doet dat nu samen met Canada.

Politieke leiders, activisten, wetenschappers en Inheemse vertegenwoordigers uit de hele wereld komen zijn tussen 5 en 17 december in Montreal om deze belangrijkste vergadering over biodiversiteit bij te wonen.

Hoe staat het met de kwaliteit van GFT-compost in Nederland?

Het televisieprogramma EenVandaag (NPO1) heeft woensdag 30 november en donderdag 1 december aandacht besteed aan een onderzoek naar de kwaliteit van GFT-compost in Nederland.

EenVandaag heeft GFT-compost van diverse Nederlandse producenten, waaronder Twence, geanalyseerd en geconstateerd dat deze compost restanten van pesticiden, zware metalen en PFAS bevatten.

Compost valt onder de meststoffenwet. Twence produceert compost die voldoet aan strenge kwaliteitseisen. Daardoor kan onze compost worden toegepast in de landbouw en de potgrondindustrie. Deze compost wordt met grote regelmaat gekeurd.

Dat er restanten van pesticiden en PFAS in de compost aanwezig zijn is bekend. Op de verpakking staat vermeld dat het mogelijk is dat de compost een geringe hoeveelheid verontreinigingen zoals glas, plastic of metaal bevat. De gemeten concentraties aan pesticiden, zware metalen en PFAS zijn volgens het bedrijf uiterst laag.

In de reportage werd de suggestie gewekt dat resistente schimmels in de compost aanwezig waren, die een gevaar voor de gezondheid zouden kunnen opleveren. De resistente Aspergillus schimmels komen echter op veel plaatsen in de natuur voor en worden tijdens een beheerst composteerproces onder de juiste condities afgebroken. In compost worden deze resistente schimmels dan ook niet aangetroffen.

Ook Twence vindt de aanwezigheid van verontreinigingen als PFAS, pesticiden en zware metalen onwenselijk. De overheid moet er samen met Europese overheden voor zorgen dat de pesticiden en de PFAS moeten worden terug gedrongen.

Tenslotte is ook de burgers aan zet. Zij moeten het GFT-afval goed moeten scheiden. Daarvoor kunnen ze gebruik maken van de wel/niet lijst, die is samengesteld met als doel om meer gft-afval uit restafval te oogsten en de verontreiniging van het ingezamelde gft-afval terug te dringen.

Online databank Staat van Rijnmond is vernieuwd

Dé digitale databank met informatie op het gebied van het milieu en de leefomgeving in de Rijnmondregio is doorontwikkeld. Alle antwoorden op je vragen over de staat van het milieu in jouw gemeente kun je hier nog steeds vinden, maar dan nóg makkelijker.

Op de voorpagina selecteer je gemakkelijk het thema. Ook kun je via de zoekfunctie rechtsboven gemakkelijk zoeken naar jouw onderwerp waar jij in geïnteresseerd bent. De thema’s zijn ingedeeld naar de thematiek van de Omgevingswet.

Nieuw ten opzichte van vorig jaar is dat je op de hoogte wordt gehouden van nieuwe indicatoren, belangrijke wijzigingen en andere actuele informatie via de nieuwsberichten. Daarnaast worden er rapportages gepubliceerd en zorgt een aantrekkelijke landingspagina voor meer zichtbaarheid.

Europese plannen voor verpakkingsafval

De Europese Commissie wil de stroom verpakkingsafval fors verminderen. Eurocommissarissen Frans Timmermans (Green Deal) en Virginijus Sinkevičius (Milieu) hebben een uitgebreid voorstel ingediend met onder meer nieuwe plannen voor afbreekbare fruitstickers en een verbod op kleine shampooflesjes in hotels.

De hoeveelheid verpakkingsafval is nu jaarlijks 180 kilo per inwoner van Europa, en neemt snel toe.

De plannen van de Europese Commissie moeten ervoor zorgen dat de hoeveelheid verpakkingsmateriaal in 2040 per inwoner van Europa 15 procent minder is dan in 2018. De voorstellen zullen waarschijnlijk op verzet stuiten van de verpakkingsindustrie en hun afnemers., meldt de NOS.

Het wetsvoorstel moet eerst nog langs het Europees Parlement en de lidstaten. Waarschijnlijk zal het zo'n drie jaar duren voordat veranderingen in de praktijk zijn doorgevoerd.

Tijdellijke actie: Stroomopwaarts tegen korting

De energiecrisis waarin we beland zijn lijkt de ernstige sinds eeuwen, maar sinds de introductie van de elektriciteit zijn er meerdere crises geweest, en vrijwel altijd gerelateerd aan oorlogen.

Het boek over de geschiedenis van de energietransitie Stroomopwaarts is tijdelijk tegen een flinke korting te koop voor 1`4 euro. Gebruik hiervoor de kortingscode ENERGIEACTIE.

Ook al bleef Nederland in de Eerste Wereldoorlog neutraal, de gevolgen van de oorlog waren direct merkbaar. Het grootste probleem was het tekort aan grondstoffen. De energievoorziening van Nederland van voor 1914 was grotendeels op steenkool gebaseerd.

Waar mogelijk werd het ontginnen van bruinkoolvelden en het turfsteken weer opgepakt. De straatverlichting werd tot een minimum beperkt en snelheid van treinen verlaagd.

De kolenschaarste raakte vooral de gassector. Menige woning was voor verlichting op gas aangewezen, maar gasfabrieken hadden hoge kwaliteit vetkolen nodig om te vergassen en die waren onvoldoende leverbaar. Het leidde tot de eerste grote energietransitie uit onze geschiedenis: omdat elektriciteitscentrales ook andere soorten steenkool of hout, bruinkool en turf konden stoken, werd elektriciteit versneld ingevoerd in grote steden.

De energieproblemen van de Tweede Wereldoorlog manifesteerden zich vooral aan het begin van de jaren vijftig. Direct na de oorlog waren Nederlanders nog zuinig, maar in de jaren vijftig keerde ons land terug naar het nieuwe normaal.

Door kolentekorten na de Tweede Wereldoorlog moesten begin jaren vijftig drastische maatregelen worden genomen: ambtenaren die ’s avonds moesten werken om het stroomgebruik beter te verdelen, de invoering van piekuren in grote steden en een plan (nooit uitgevoerd) om zeshonderd meelmolens om te bouwen voor opwekking van elektra.

Onder het motto ‘De duimen op de piek!’ werden consumenten eind jaren veertig op piekuren opgeroepen om minder licht te gebruiken, niet te strijken of te stofzuigen en de radio uit te laten. Hilversum gaf het goede voorbeeld door de radio-uitzending tijdens de piekuren te onderbreken.

De beperkende maatregelen konden niet voortduren, de twintig bestaande centrales moesten versterking krijgen. Daarom startte voor de elektriciteitsvoorziening een landelijk investeringsprogramma van een half miljard gulden. Amsterdam trok alleen al 150 miljoen gulden uit, onder meer voor de bouw van een nieuwe centrale.

"Zeer toegankelijk beschrijft de auteur hoe elektriciteit steeds meer toepassingen mogelijk maakte. [...] Gewoon een lekker lezend overzichtswerk." Ned. Bibliotheek Dienst

 

"Een zeer helder en leesbaar boek." Kleio-Historia

 

 

Pensioenfonds PME verkoopt 286 miljoen aan fossiele beleggingen

Eén van de grootste pensioenfondsen van Nederland PME (metaal- en technologische industrie) zet 286 miljoen aan fossiele beleggingen van 29 bedrijven in de verkoop naar aanleiding van onderzoek van journalistiek platform Pointer (KRO-NCRV).

Het gaat om 230 miljoen aan steenkool-beleggingen en 56 miljoen aan beleggingen in gas- en oliewinning. PME beloofde in 2018 al kolenvrij te zijn en zei in 2021 alle fossiele beleggingen te hebben verkocht. Maar na analyses van Pointer bleken er nog steeds bedrijven die fossiele energie winnen in de portefeuilles te zitten.

Pointer legde fossiele aandelen en obligaties van 10 grote pensioenfondsen naast een lijst met kolenbedrijven, de Global Coal Exit List van de NGO Urgewald. In deze lijst worden bedrijven opgenomen die voor een belangrijk deel in de bruin- en steenkoolindustrie zitten, bedoeld om energie mee op te wekken. Uit de analyse van Pointer blijkt dat PGB, het pensioenfonds voor de sociale sector, met 4.689 euro per pensioendeelnemer en -ontvanger het fonds is met de meeste fossiele beleggingen. ABP (4130 euro per deelnemer) en bpfBOUW (3.371 euro per deelnemer) staan op plek twee en drie.  
 
PME staat op de zesde plek met 2.427 euro per deelnemer, terwijl het in 2018 als één van de eerste pensioenfondsen aankondigde dat het “kolenvrij” zou zijn. Maar ze investeert onder meer in Glencore, de derde grootste steenkoolproducent ter wereld. Naast PME deden ook ABP en PHENC beloftes om hun fossiele aandelen te verkopen. ABP verwacht in 2023 ‘fossielvrij’ te zijn, maar belegt nog met 4.689 euro per pensioendeelnemer en -ontvanger in fossiele industrie. De rest van de grote pensioenfondsen zien meer heil in hun rol als kritisch aandeelhouder van fossiele bedrijven.

PME reageert verrast op de bevindingen, maar had het kunnen weten. PME baseert zich namelijk op databases als die van financiële dienstverlener Bloomberg. Daarin telt een bedrijf pas als steenkoolproducent als het meer dan 50 procent van de omzet uit steenkool haalt. Door deze zogenoemde sectorindeling kan het voorkomen dat enorme mijnbouwbedrijven als Glencore, dat 9 procent van de omzet uit steenkool haalt, er tussendoor glippen, en niet worden uitgesloten. Intern beleid van PME stelt dat alleen steenkoolbedrijven worden uitgesloten die voor het grootste deel van hun activiteiten steenkool produceren of meer dan 30 procent van elektriciteit uit steenkool halen. Maar dat is niet wat het fonds destijds beloofde in Dagblad Trouw en op hun uitsluitingspagina.

D66 presenteert initiatiefnota voor een circulaire textielketen

D66 heeft haar ‘Initiatiefnota Kleding’ gepresenteerd. In deze nota zet de politieke partij haar ‘nieuwe ontwerp voor de kledingindustrie’ uiteen. Aan de hand van 16 voorstellen wil de partij bewegen van consumptiecultuur naar circulaire textielketen.

Dat D66 het plan op Black Friday presenteert, is geen toeval. Kiki Hagen, Tweede Kamerlid D66, is de drijvende kracht achter de initiatiefnota. Zij noemde Black Friday een 'gitzwarte dag' waarop stunt-aanbiedingen consumenten moeten verleiden nog meer te kopen. En dat terwijl de berg met afgedankte kleding alleen maar groeit.

Producenten dienen, zo stelt D66, kostendekkende tarieven te betalen om hoogwaardig inzamelen en recyclen mogelijk te maken. Om tarieven kostendekkend te maken, moeten kosten voor herstel, de meest hoogwaardige recycling, innovatie in nieuw recycle tarieven en kosten van textiel dat nog steeds in het restafval belandt worden meegenomen. Dit scherpt Hagen verder aan door toe te voegen dat bedrijven met de hoogste duurzame inspanningen, de laagste tarieven krijgen.

De negatieve impact van textiel op de aarde is op diverse vlakken enorm: van waterverbruik en watervervuiling tot CO²-uitstoot.

FNV: Werken met kankerverwekkende stoffen moet veiliger

Werken met kankerverwekkende stoffen moet radicaal veiliger worden aangepakt. Dat zegt FNV in reactie op het RIVM-rapport over blootstelling van chroom-6 bij NS-werknemers.

Het grondige RIVM-onderzoek laat volgens FNV een schokkend beeld zien. In het rapport staat te lezen dat meetgegevens tientallen jaren niet werden bijgehouden, dat er niks werd geregistreerd, terwijl dat wel verplicht is, risico-inventarisaties en verbeterplannen ontbraken, dat er geen goede persoonlijke beschermingsmiddelen aanwezig waren en dat toezicht hierop ontbrak. Het ontbreken van vooruitgang rond de aanpak van gevaarlijke stoffen is de reden waarom de FNV eerder uit de SER-commissie Gevaarlijke stoffen op de Werkplek is gestapt, de commissie die normen aan de minister adviseert voor kankerverwekkende stoffen.

Verder blijkt uit het RIVM-onderzoek dat er door de arbeidsinspectie nooit onderzoek naar het gebruik van chroom-6 bij NS is gedaan.

Een speciale commissie die het RIVM-onderzoek begeleidde, constateert verder dat bij de uitbesteding en privatisering van de arbodienstverlening de nadruk vrijwel uitsluitend op het ziekteverzuim kwam te liggen. Voor preventie was daardoor geen ruimte. Kennis van de specifieke arbeidsomstandigheden in de werkplaatsen was bij de ingehuurde, sterk wisselende inzet van bedrijfsartsen veelal afwezig.

Een miljoen plastic tubes bespaard

De start-up Smyle heeft een oplossing bedacht voor plastic tandpastatubes, die amper gerecycled worden. Het Nederlandse bedrijf verkoopt ‘tandpasta tabs’ in papieren navulverpakkingen.

Je kauwt op een tablet en poetst op exact dezelfde manier als je gewend bent. Met deze plasticvrije mondverzorging heeft Smyle in twee jaar tijd meer dan een miljoen tandpastatubes uitgespaard.
 
Smyle oprichters Almar Fernhout, Dennis Kamst en Roger Nefkens startten in 2020 hun gezamenlijke missie om tandverzorging plasticvrij te maken. Ze zijn nog steeds verbijsterd over het gebruik van microplastics in tandpasta en de miljarden tubes die elk jaar op vuilstortplaatsen en in oceanen belanden. Een miljoen bespaarde tubes is een mooie mijlpaal, maar voor de ondernemers pas het begin.

De consument lijkt bereid een duurzaam alternatief te kiezen, zolang ze niet hoeft in te leveren aan kwaliteit. Smyle voldoet aan die eis. Uit testen van het Academisch Centrum Tandheelkunde Amsterdam (ACTA) blijkt verder dat de hoeveelheid vrijgekomen fluoride (F-release) prima is, net als bij de bekende merken tandpasta.

Ruim 55 miljoen om de uitstoot van stikstof te verminderen

De provincies Groningen, Fryslân en Drenthe kunnen een bedrag tegemoet zien van 55,2 miljoen vanuit het Rijk.

Dit bedrag is bedoeld om de stikstofuitstoot te verminderen. Het Rijk heeft eerder dit jaar aan de provincies gevraagd versnellingsvoorstellen in te dienen. Na een eerste toetsing komen deze voorstellen nu voor financiering in aanmerking.

Melkveehouders in de drie provincies kunnen naar verwachting vanaf voorjaar 2023 subsidie aanvragen voor het treffen van maatregelen op hun bedrijf. Het gaat hierbij om bewezen effectieve managementmaatregelen die de uitstoot van stikstof verminderen, passend bij het bedrijf van de aanvrager.

Alle 4000 melkveehouders in Fryslân, Groningen en Drenthe kunnen gebruik van de subsidie maken. De verwachting is dat de stikstofuitstoot met 20% teruggebracht kan worden door deze managementmaatregelen. Op de bedrijven worden ook de resultaten van de maatregelen gemeten, zodat gezien wordt wat een maatregel doet en welke verbeteringen er eventueel nodig zijn. Het is van groot belang dat maatregelen goed gemeten en gevalideerd worden, zodat deze mee kunnen tellen in de stikstofopgave.

'Meer mogelijkheden voor hergebruik licht radioactieve stoffen'

Bij het maken van staal en pigment blijven miljoenen kilo’s licht radioactieve stoffen over. Ook in de snel groeiende sector van de geothermie zullen steeds meer van deze stoffen ontstaan. Deze stoffen worden nu als afval gestort. Een deel hiervan kan mogelijk worden hergebruikt. Zo blijft er minder afval over. Dat blijkt uit onderzoek van het RIVM.

Enkele radioactieve reststoffen worden al op een veilige manier gebruikt als onderlaag van wegen. Het RIVM adviseert de overheid daarom regels op te stellen die het veilig hergebruik van meer licht radioactieve stoffen mogelijk maken. Dit stimuleert de circulaire economie.

Bij radioactief afval denken we snel aan afval uit kerncentrales. Maar er zijn meer processen waarbij radioactieve stoffen overblijven. Bijvoorbeeld bij de productie van wit pigment (voor o.a. de verfindustrie), staal, olie en gas, of bij de ontmanteling van cyclotrons. In vergelijking met afval uit kerncentrales is de hoeveelheid reststoffen veel groter. Het gaat echter om maar een heel klein deel van de totale radioactiviteit. Deze reststoffen zijn mogelijk geschikt te maken voor veilig hergebruik. Onder andere als onderlaag in wegen of als mengstof in bijvoorbeeld beton.

Of dit in de praktijk ook kan, hangt vooral af van de kosten, de regels hierover en sociaal-maatschappelijke factoren. Het beleid dat er nu is voor het beheer van radioactieve reststoffen, richt zich nog onvoldoende op preventie en hergebruik. Het RIVM beveelt daarom onder andere aan om dit verder uit te werken.

Refreeze the Arctic Foundation ondersteunt klimaatonderzoek TU Delft

Op 21 november 2022 heeft het Universiteitsfonds Delft een meerjarige schenkingsovereenkomst gesloten met Stichting Refreeze the Arctic Foundation. Hierdoor is het mogelijk om innovatieve methodes aan de TU Delft te ontwikkelen om wolken aan te passen en zo opwarming van de aarde tegen te gaan.

Als wetenschappelijk directeur van het TU Delft Climate Action Programma en hoogleraar Atmospheric Remote Sensing doet Herman Russchenberg vooral onderzoek naar wolken. Wolken zijn een belangrijk onderdeel van ons klimaatsysteem. Ze houden warmte vast en reflecteren zonlicht. Zonder wolken zou het 10 graden warmer zijn op aarde. Het afkoelend vermogen neemt echter af door de toename van CO2 in de atmosfeer.

Wolkenexpert Russchenberg is blij dat er nu ruimte is om deze noodoptie te gaan onderzoeken, maar hoopt wel dat het altijd theorie blijft. De nadruk bij TU Delft zal liggen op manieren om onze uitstoot naar nul te brengen en ons aan te passen aan een veranderend klimaat.

Methaanetende verwant van tuberculosebacterie ontdekt in Roemeense grot

Bacteriën die op de wanden van een grot in Roemenië leven, gebruiken methaan als hun enige voedselbron. Onderzoekers van de Universiteit Utrecht en nationale en internationale collega's onder wie Chrats Melkonian (foto) beschrijven de voorheen onbekende micro-organismen in een artikel in Nature Microbiology.

Kennis over de nieuwe soort kan bijdragen aan de ontwikkeling van nieuwe technieken die de concentratie methaan in de atmosfeer verminderen. Omdat de bacteriën nauw verwant zijn aan de ziekteverwekkers die tuberculose en lepra veroorzaken, kunnen inzichten over de bacteriën ook helpen bij de ontwikkeling van nieuwe methoden om deze ziekten te bestrijden.

Binnen in de grot, gelegen in het oosten van Transylvania, ontmoeten vulkanische gassen de aardse atmosfeer. De methaanconcentratie is er hoog, en het oppervlak van de grotwand is extreem zuur. Toen speleologen, veilig vanuit hun beschermende pakken, monsters namen van dit oppervlak, verwachtte eigenlijk niemand daar veel levende dingen te vinden. Toch bleek de grotwand vol leven te zitten.

'Klimaatschadefonds is doorbraak op VN-klimaattop, verder zorgwekkend weinig vooruitgang'

Het instellen van een klimaatschadefonds op de VN-klimaattop in Egypte is een doorbraak, maar wel het enige lichtpuntje van deze verder ambitieloze top. Dat stelt Oxfam Novin.

Zo’n fonds op ‘Loss & Damage’ oftewel klimaatschade is na 30 jaar onderhandelen en tegenwerking van rijke landen een overwinning voor ontwikkelingslanden. De concrete invulling van het fonds ontbreekt. Landen werden het niet eens over wie in aanmerking komt voor klimaatschadevergoeding en wie meebetaalt.

Op de klimaattop is het doel om de aarde niet verder op te laten warmen dan 1,5 graad Celsius opnieuw vastgesteld, maar wordt er in de uitwerking niet naar gehandeld. Er is geen enkele vooruitgang geboekt op het uitfaseren van fossiele brandstoffen, terwijl de wetenschap hier zeer duidelijk over is: nog langer doorgaan met fossiele brandstoffen betekent dat de 1,5 graad verhoging overschreden wordt.

Rijke landen hebben opnieuw hun belofte om jaarlijks 100 miljard$ bij te dragen aan mitigatie en adaptatie verbroken. Onderhandelingen, hoe dit bedrag voor de periode 2020 tot 2025 zou worden opgehoest, werden geblokkeerd door rijke landen. Tot nu toe is in nog geen enkel jaar dit bedrag gehaald.

Green Collective zorgt voor minder inzamelwagens en schonere lucht in de binnenstad van Eindhoven

Minder kilometers, minder uitstoot en minder verkeersdrukte in de binnenstad van Eindhoven. Dat komt binnen handbereik nu Green Collective in deze gemeente van start gaat.

Green Collective is een initiatief van Renewi en PreZero, om gezamenlijk bedrijfsafval in te zamelen. Door voortaan met één inzamelvoertuig via één gecombineerde route te rijden, draagt Green Collective bij aan een schonere, beter bereikbare en veiligere stad.

Zo wordt het inzamelverkeer in de binnenstad van Eindhoven tot 50 procent verminderd. Dit levert óók een flinke CO2-reductie op, want elke 100 kilometer die minder wordt gereden, leidt tot een besparing van 160 kilogram CO2.

Green Collective heeft zich tot doel gesteld in 2023 minstens 30 gemeenten te helpen met de duurzame inzameling van bedrijfsafval. Inmiddels hebben Renewi en PreZero al positieve ervaringen opgedaan met deze duurzame vorm van inzameling in diverse gemeenten, waaronder Amsterdam, Groningen, Rotterdam, Leeuwarden en Den Haag.

Hoe serious games kunnen helpen het milieu te beschermen

Onderzoekers van Penn State en Wageningen University & Research hebben een serious game ontwikkeld om het brede publiek meer te leren over een van de meest complexe systemen: de kritische zone. Dat is de buitenste laag van onze planeet die het leven op aarde mogelijk maakt. Hij strekt zich uit van het vaste gesteente tot het bladerdak. Om de processen in deze zone te begrijpen is een inter- en transdisciplinaire benadering nodig.

De uitkomsten van het onderzoek zijn recent gepubliceerd in Frontiers in Environmental Sciences. Eerste auteur Pejman Sajjadi: ‘Het gebruik van serious games is één van de meest veelbelovende benaderingen om een cultuur van systeemdenken te ontwikkelen in onderwijs en communicatie.’ Deze visie is werkelijkheid aan het worden: we zien dat games en gamificatie hun plek vinden binnen de wetenschappelijk gemeenschap als een krachtige tool waarmee sommige van de meest urgente maatschappelijke problemen over de hele wereld kunnen worden aangepakt.'

Nieuw informatiescherm vertelt verhaal van de Klimaatstraat

Boven de gevel van de fietsenstalling aan de Marktstraat in Apeldoorn hangt sinds kort een nieuw scherm. Hierop speelt een filmpje af dat voorbijgangers meeneemt in het verhaal over de Klimaatstraat.

Op deze manier wil de gemeente voorbijgangers op een laagdrempelige manier vertellen welke maatregelen er zijn genomen op klimaatgebied. En we meten of deze maatregelen zin hebben. Daarnaast wordt op het scherm de uitagenda getoond, zo kunt u zien welke activiteiten er binnenkort zijn in Apeldoorn.

De Klimaatstraat bestaat uit de Marktstraat en Beekstraat in het centrum van Apeldoorn. In de Klimaatstraat zijn aanpassingen gedaan om het klimaat te verbeteren. Denk aan het aanplanten van meer groen. Dat heeft een gunstig effect op de temperatuur en draagt bij aan een beter leefklimaat voor (kleine) dieren. Verder wordt er regenwater opgevangen in een grote put om te gebruiken in droge tijden voor bomen en planten.

Synthetische vezels vormen de grootste bron van microplastics in de oceanen

Synthetische vezels vormen de grootste bron van microplastics in de oceanen. Volgens onderzoek uit 2017 is maar liefst 35 procent van alle mariene microplastics afkomstig van synthetisch textiel. En dat zal alleen nog maar toenemen.

De afgelopen twintig jaar is de wereldwijde productie van kleding namelijk verdubbeld. En momenteel wordt al bijna 70 procent van alle kleding van een of andere vorm van plastic gemaakt, zoals polyester, nylon, acryl of polyamide.
 
Plastic Soup Foundation maakt zich zorgen over deze toename en wijst niet alleen op de gevolgen hiervan voor het milieu, maar ook voor de menselijke gezondheid. Zo bestaat ruim een derde van het binnenshuis aanwezige stof uit microplastics afkomstig van textiel. Daarom lanceert de organisatie op 1 november de Plastic Fashion-campagne.
 
Uit een peiling in opdracht van Plastic Soup Foundation onder ruim 1300 respondenten blijkt dat bijna de helft van hen al op de hoogte is van de zorgen die wetenschappers zich maken over het inademen van plastic kledingvezels en de ophoping ervan in de longen. Maar slechts een op de drie weet dat de risico’s voor kleine kinderen nog groter zijn. Omdat kleintjes over de grond kruipen en alles in hun mond stoppen, ademen ze twee keer zoveel plasticvezels in als volwassenen en slikken er wel twaalf keer zoveel in.

Een ruime meerderheid vindt dat de industrie door de politiek moet worden verplicht om kleding te produceren die lang meegaat en zo weinig mogelijk plastic microvezels verliest. Slechts 6% van de Nederlanders vindt dat de kledingindustrie geen rekening hoeft te houden met het milieu of de menselijke gezondheid.

Minister Harbers geeft startsein voor ‘Kampioenengroep’

Op de COP27 in Egypte was maandag de opening van het Nederlandse initiatief ‘Champions Group for Deltas and Coastal Zones’. De Champions zijn landen die voor grote uitdagingen staan als het gaat over overstromingen, droogte, zoetwatertekorten of zeespiegelstijging. Zij moeten dus relatief veel geld investeren in klimaatadaptatie. Doel is dat de deelnemende landen hun kennis delen om zich nog beter en sneller aan te passen aan het veranderende klimaat.

De Champions Group maakt deel uit van het International Panel on Deltas and Coastal Areas (IPDC), dat op de VN-waterconferentie in maart 2023 wordt gelanceerd. Het IPDC is een samenwerking tussen kennisinstellingen, financiële instellingen en landen. De Champions Group draait om die laatste groep.

Om de Champions Group en het IPDC een vliegende start te geven, investeert Nederland nu 2 miljoen euro én verzorgt Nederland het secretariaat tot aan de waterconferentie. Vandaag gaat de website van het IPDC online.

Minister Harbers (Infrastructuur en Waterstaat): 'Wij Nederlanders zijn altijd goed geweest in het water buiten de deur houden. Al honderden jaren staan wij internationaal bekend om onze waterkennis en -kunde. Het veranderende klimaat zorgt echter voor extremer weer en zeespiegelstijging. Het is belangrijk om verdere klimaatverandering te voorkomen, tegelijkertijd moet de wereld zich nu aanpassen aan het nieuwe klimaat. Daarvoor hebben we in Nederland goede plannen en kennis ontwikkeld. Ik vind waterveiligheid een prioriteit die over de hele wereld moet gelden. Via de Champions Group kunnen de landen met de meeste expertise op klimaatadaptatie hun kennis delen met de rest.'

Het International Panel for Climate Change (IPCC) heeft landen opgeroepen om een nationaal plan te maken over hoe zij hun land gaan beschermen tegen het veranderende klimaat. Nederland heeft al goed in beeld wat er nu gedaan moet worden om toekomstige problemen voor te zijn. Zo hebben rivieren in Nederland meer ruimte gekregen om gecontroleerd te overstromen en zijn dijken versterkt en verhoogd. Nederland wil ook goed omgaan met de steeds vaker voorkomende droogte, dus wordt gekeken naar vormen om meer zoetwater op te slaan. Zoals een flexibel peil in het IJsselmeer.

Meer landen zijn volop bezig met klimaatadaptatie, en zij hebben zich aangesloten bij de Champions Group. Het gaat om Bangladesh, India, Colombia, Egypte en Vietnam. Daarnaast hebben financieringsinstellingen zich aangesloten, zoals het Green Climate Fund, de Asian Development Bank en de Inter-American Development Bank. Samen zetten ze zich in om een regio of land te helpen met hun nationale klimaatadaptatie.

De organisaties en landen die nu zijn aangesloten bij de Champions Group, gaan nu aan de slag met concrete klimaatadaptatie-adviezen voor Bangladesh, Colombia en Egypte. Die zullen op de VN-waterconferentie in maart 2023 worde gepresenteerd.

Nieuwe concentratie- en depositiekaarten Nederland

Het RIVM heeft de grootschalige concentratie- en depositiekaarten over 2021 gepubliceerd. Met deze kaarten kan de ontwikkeling van de luchtkwaliteit en de stikstofdepositie in Nederland gevolgd worden. De concentraties van luchtvervuilende stoffen dalen al jaren. In 2020 en 2021 was deze daling iets groter door coronamaatregelen.

De concentratiekaarten laten vervuilende stoffen in de lucht zien zoals stikstofdioxide, ammoniak en fijnstof. De depositiekaarten laten zien hoeveel stikstof uit de lucht op de bodem neerslaat.

Het RIVM maakt ook verwachtingen voor de jaren 2025 en 2030. Deze verwachtingen worden vergeleken met het basisjaar 2018. De verwachtingen in dit rapport gaan uit van beleidsmaatregelen die op 1 mei 2020 geldig waren. Maatregelen voor klimaat, luchtkwaliteit en stikstof die na die tijd zijn ingevoerd, konden nog niet meegenomen worden.  

De concentratie stikstofdioxide in de lucht was in 2021 iets lager dan in 2020 en 2019. In deze jaren was er minder wegverkeer door coronamaatregelen. Ook neemt elk jaar het aantal schonere auto’s toe. De concentraties stikstofdioxiden zullen naar verwachting in 2030 ongeveer 40 procent lager zijn dan in 2018.
De concentraties fijnstof waren in 2021 ongeveer hetzelfde als in 2020 maar veel lager dan in 2019. Deze concentraties zullen naar verwachting in 2030 ongeveer 17 procent ( PM10 (fijnstof)) en 30 procent ( PM2,5 (fijnstof)) lager zijn dan in 2018.

De gemiddelde stikstofdepositie was in 2021 rond de drie procent hoger dan in 2020. Dit is een relatief klein verschil. In eerdere jaren waren de verschillen groter als gevolg van specifieke weersomstandigheden.  

De stikstofcijfers zijn allemaal gebaseerd op dezelfde gegevens, metingen en rekenmodellen. Ze gebruiken de uitstoot van stikstof tot en met 2020 uit de Emissieregistratie en de emissieramingen voor 2025 en 2030 uit de Klimaat- en Energieverkenning (KEV) 2020. Wel worden de berekeningen gedaan met een ander doel. Daarmee verschillen ook de uitgangspunten.
 

Plastic en ander zwerfvuil in poep van IJslandse poolvossen

Onderzoekers van onder andere Wageningen Marine Research hebben recent in het wetenschappelijke tijdschrift Polar Biology een artikel gepubliceerd, waarin het voorkomen van plastic en ander afval in IJslandse poolvossen wordt beschreven. De resultaten laten zien dat poolvossen op IJsland al sinds de jaren negentig in lage hoeveelheden plastic inslikken.

Het doel van deze studie was om uit te zoeken hoeveel plastic en ander zwerfvuil door poolvossen opgenomen wordt, en of de poolvos geschikt is om op lange termijn als plastic- graadmeter voor plastic zwerfvuil in het Arctische gebied te functioneren. Masterstudente Birte Technau van het University Centre of the Westfjords op IJsland, heeft samen met onderzoekers van het Icelandic Institute of Natural History poepmonsters van poolvossen verzameld. Deze monsters heeft zij in het lab van Wageningen Marine Research geanalyseerd.

Zwerfvuil zoals plastic is tegenwoordig overal aanwezig en het Arctische gebied is dan ook geen uitzondering. Aangenomen wordt dat de vervuiling ook hier gaat toenemen, door stijgende aantallen toeristen maar ook door klimaatverandering, wat tot uitbreiding van visserij en andere scheepvaart leidt. Zwerfvuil is aangetoond in Arctisch zee-ijs, zeewater, sediment en in verschillende diersoorten op zee en langs de kusten. Over plastic wat is ingeslikt door landdieren is veel minder bekend. Op dit moment is de noordse stormvogel de enige diersoort die gebruikt wordt om plasticvervuiling op IJsland te monitoren, en er is nog geen vergelijkbare indicatorsoort voor op het land voorgesteld.

WUR-onderzoekers sluiten zich aan bij klimaatcoalitie van bezorgde wetenschappers

Kort geleden lanceerde een groep wetenschappers de Wageningse tak van Scientists for Future (S4F). S4F is een internationale gemeenschap van wetenschappers die zich ernstig zorgen maken over klimaatverandering en zich inzetten voor een sterker antwoord op de huidige ecologische crisis. Door zich aan te sluiten bij deze coalitie willen de Wageningse onderzoekers onmiddellijk actie ondernemen.

Ongeveer 25 wetenschappers waren aanwezig bij de kick-off, en vele andere volgden de bijeenkomst online. Heitkönig gaf een korte presentatie om uit te leggen wat Scientists for Future inhoudt en waarom dit initiatief zo urgent is.

Via S4F kunnen wetenschappers uit alle disciplines zich organiseren en actie ondernemen. De coalitie heeft afdelingen in onder andere Nijmegen, Deventer, Utrecht, Delft en Amsterdam, en in Duitsland, België, Zwitserland en andere landen.

Na de presentatie van Heitkönig werden de wetenschappers in groepjes verdeeld om hun motivatie voor S4F te bespreken, en welke acties ze willen ondernemen. Veel aanwezigen gaven aan dat ze zich zorgen maken over de staat van de planeet en dat ze willen bijdragen aan een duurzame toekomst. Meerdere concrete ideeën werden aangedragen, zoals het aanleggen van een database met informatie over klimaatverandering, en manieren waarop wetenschappers hun boodschap kunnen delen. Susanne van Donk zette een stuurgroep op die dit soort acties vanaf nu zal organiseren.

EU-wetgeving tegen wereldwijde ontbossing ook van toepassing op verzekeraars

Het Europees Parlement is voor de invoering van EU-wetgeving over ontbossingsvrije producten. Die regels moeten ervoor zorgen dat Europese burgers straks geen producten meer kunnen kopen die bijdragen aan de wereldwijde vernietiging van bossen. Deze voorgestelde wetgeving heeft grote gevolgen voor verzekeraars.

Het Europees Parlement (EP) sprak een dezer dagen haar steun uit voor een ontbossingsverordening van de Europese Commissie (EC) die ook gaat gelden voor financiële instellingen, waaronder verzekeraars.

De voorgestelde nieuwe wet verplicht verzekeraars na te gaan (via due diligence) of in de EU verkochte producten niet geproduceerd zijn op ontboste of door ontbossing aangetaste gronden waar ook ter wereld. Daarmee wil de het parlement en de Commissie het alarmerend tempo van ontbossing en daarmee klimaatverandering en verlies aan biodiversiteit een halt toe roepen. Als blijkt dat een bedrijf de ontbossingsverordening niet naleeft, mag een financiële instelling daar niet in investeren.

Eerder heeft het Nederlands kabinet in de Beoordeling van Nieuwe Commissievoorstellen laten weten dat het tegengaan van ontbossing via de geldstromen (investeringen) van financiële instellingen beter aangepakt kan worden via bestaande initiatieven, zoals de EU-taxonomieverordening en de toekomstige Corporate Sustainability Reportive Directive (CSRD). De nieuwe verordening betekent extra wetgeving om problemen aan te pakken waar al wetgeving voor bestaat. Het verhoogt de administratieve lasten en de kosten voor naleving. Geld en tijd dat de financiële sector vervolgens niet meer kan investeren in duurzame oplossingen, zoals het tot stand brengen van toeleveringsketens waar ontbossing niet plaatsvindt.

Het Verbond trekt samen met Insurance Europe en andere financiële koepels op om deze standpunten naar voren te brengen in de onderhandelingen die naar verwachting dit najaar starten tussen de lidstaten en het parlement op weg naar een definitieve wet.

Autobanden en landbouwplastic met verpakkingen grootste bronnen microplastics

Uit een door TNO ontwikkeld model blijkt dat met name autobanden en landbouwplastic de grootste bronnen voor microplastics zijn. Het gebruik van verpakkingsplastic is in kilo’s veruit de grootste bron van plastic en ook een forse bron van microplastics.

Microplastic zijn dus niet alleen een probleem in het water, maar ze komen vooral ook op en in het land terecht. De inzichten uit het microplasticsmodel geven handvatten om de vorming en verspreiding van microplastics aan te pakken. Uit berekeningen blijkt een reductie van 70 procent microplastics haalbaar.

Het is op dit moment nog onvoldoende duidelijk wat het effect van microplastics is op de gezondheid van de mens. De WHO heeft dat recent nog eens bevestigd. We weten echter voldoende van de gezondheidseffecten van andere kleine deeltjes zoals (ultra)fijnstof om op basis van het voorzorgsprincipe de vorming van microplastics zoveel mogelijk te beperken.

Omdat er onvoldoende informatie is over de blootstelling aan en het effect van microplastics op de mens om weloverwogen risicobeoordelingen te kunnen uitvoeren past de Nederlandse overheid het voorzorgsprincipe toe. Dit betekent dat gebruik, vorming en verspreiding van microplastics moeten worden geminimaliseerd. De Nederlandse aanpak is daarmee in lijn met de EU-strategie.

Mineralen inzetten tegen klimaatverandering

Op een proefterrein bij Renkum onderzoekt promovendus Emily te Pas (Wageningen UR) of via toevoeging van silicaatmineralen aan landbouwgrond het broeikasgas CO2 uit de lucht is te halen. Het achterliggende principe is letterlijk zo oud als de wereld.

Silicaatgesteentes reageren met CO2 waardoor dit gas wordt gebonden tot bicarbonaat, dat in de bodem kan neerslaan als kalk. Van nature gaat dat met een geologische slakkengang, maar vermaal de mineralen tot gruis, bedacht de Utrechts geoloog Olaf Schuiling vijftien jaar geleden, dan verloopt die verwering binnen jaren tot decennia. Met olivijn, het meest reactieve silicaat en een van de meest voorkomende mineralen op aarde, zou je grootschalig CO2 uit de lucht kunnen halen, voorspelde Schuiling. Dat zou klimaatverandering kunnen beteugelen.

Te Pas wil zich niet wagen aan een achterkant-van-een-sigarendoosje-berekening over de hoeveelheid mineraal die je nodig hebt om zeg de jaarlijkse CO2-uitstoot van het autoverkeer in Nederland vast te leggen. ‘De marges in de berekeningen lopen enorm uiteen. Zeker is wel dat je dergelijke mineralen grootschalig moet toepassen; in zee wellicht, of op grote landoppervlaktes. Ik richt me in mijn onderzoek op gebruik in de akkerbouw, wereldwijd een enorm areaal.’