Vervoer van gevaarlijke stoffen afgenomen

In 2021 is er 644 miljoen ton aan gevaarlijke stoffen vervoerd over Nederlands grondgebied. Dat is 9,3 procent minder dan in 2013. De aanvoer van gevaarlijke stoffen vanuit andere landen nam wel toe, met 7,6 procent. Vooral het vervoer van gassen, zoals aardgas, is de laatste jaren afgenomen. Dat meldt het CBS op basis van nieuwe cijfers.

In 2021 werd er meer dan 156 miljoen ton aan gassen vervoerd. Dit is 37,8 procent minder dan in 2013. Vooral het binnenlands vervoer en de afvoer van gassen naar andere landen is afgenomen. De aanvoer van gassen naar Nederland is juist meer dan verdubbeld, tot 44,8 miljoen ton in 2021. Het merendeel van de gassen wordt aangevoerd via pijpleidingen vanuit Noorwegen, het Verenigd Koninkrijk en Rusland. Het vervoer van brandbare vaste stoffen, zoals zwavel en naftaleen, is de afgelopen jaren met 145,6 procent toegenomen tot 40,3 miljoen ton in 2021.

Gevaarlijke stoffen worden door Nederland vervoerd via pijpleidingen, over het water, via de weg of over het spoor. Het meeste vervoer van gevaarlijke stoffen gaat via de pijpleiding. In 2021 werd ruim 304 miljoen ton vervoerd via pijpleidingen. Vooral het transport van aardgas en olie gaat via de pijpleiding. In 2021 was het merendeel van het pijpleidingvervoer binnenlands. De afvoer van gevaarlijke stoffen via de pijpleiding, met name gas, is de laatste jaren met 37,2 procent gedaald.

Vrijwillige CO2-compensatie blijkt vaak gebakken lucht

Projecten die ontbossing tegengaan verkopen vaak CO2-compensatie, bijvoorbeeld aan consumenten die een vliegticket boeken. Maar bij 90 procent van deze projecten wordt er niet daadwerkelijk CO2 gecompenseerd. Dat is de conclusie van milieuwetenschapper Thales Pupo West in een artikel in Science waarvan hij hoofdauteur is.

Er is steeds meer aandacht voor CO2-compensatie over de hele wereld. Zulke compensaties hadden in 2022 een marktwaarde van twee miljard dollar. Ook wordt handel in carbon credits (verhandelbare financiële eenheden die CO2-uitstoot compenseren) aangemoedigd in het klimaatakkoord van Parijs uit 2015.  

Thales Pupo West en zijn collega-onderzoekers evalueerden het effect van vrijwillige REDD+-projecten. REDD+, Reducing Emissions from Deforestation and forest Degradation in developing countries, is een instrument om klimaatverandering tegen te gaan. Deze regeling maakt het mogelijk om CO2-uitstoot te compenseren door ontbossing tegen te gaan.  

De onderzoekers verzamelden data over de REDD+-projecten en projectregio's, waaronder de geschiedenis van ontbossing. Ze maakten ook counterfactuals voor de projectgebieden: scenario’s over wat er zou gebeuren zonder het REDD+-programma. Daarna vergeleken ze hun berekeningen over wat er zou zijn gebeurd zonder de beschermingsprojecten met de berekeningen van de projectontwikkelaars.

De wetenschappers vonden voor de meeste van deze projecten geen bewijs dat ze ontbossing tegengaan. Ze schatten dat 90 procent van de REDD+-projecten de uitstoot niet daadwerkelijk compenseert. De projecten die ontbossing wél tegengaan overschatten hun impact, waardoor projecten meer carbon credits uitgeven dan zou moeten.

Volgens de onderzoekers betekent dit dat de CO2-compensaties die individuen en organisaties kopen om hun eigen uitstoot te verminderen, meestal ’gebakken lucht‘ zijn en in werkelijkheid meestal niets compenseren. "We houden onszelf voor de gek als we deze compensaties kopen", zegt West. "Individuen en organisaties besteden miljarden dollars aan een strategie om klimaatverandering tegen te gaan die niet werkt, in plaats van dit geld te investeren in iets dat wel het verschil maakt, zoals schone energie."

De studie, ‘Action needed to make carbon offsets from forest conservation work for climate change mitigation’, is gepubliceerd in Science. Het is een vervolg op eerder werk waarbij een kleinere groep REDD+-projecten in het Braziliaanse Amazonegebied werd onderzocht. West schreef het artikel samen met onderzoekers van onder meer de Universiteit van Cambridge, de Universiteit van Bonn en het European Forest Institute in Barcelona.

Pro­vin­cie Noord-Hol­land moet als­nog mi­li­eu­ef­fec­ten on­der­zoe­ken voor bi­o­mas­sa­cen­tra­le in Die­men

Het college van gedeputeerde staten van Noord-Holland moet alsnog uitgebreid onderzoek laten doen naar de milieugevolgen van een nieuwe biomassacentrale in Diemen.

De provincie heeft Vattenfall in 2019 een omgevingsvergunning verleend voor die centrale, zonder dat daarvoor een zogenoemd milieueffectrapport was opgesteld. Dat had in dit geval wel gemoeten, oordeelt de Afdeling bestuursrechtspraak in een uitspraak van 30 augustus 2023. Daarom heeft zij de omgevingsvergunning vernietigd.

De omgevingsvergunning maakt de bouw van een biomassacentrale mogelijk op het terrein van Vattenfall in Diemen. Vattenfall exploiteert daar al twee gascentrales en een hulpwarmtecentrale. Het is de bedoeling dat de biomassacentrale jaarlijks maximaal 212 kiloton aan houtpellets zal verbranden. De warmte die daarbij vrijkomt, zal gebruikt worden om huishoudens in de gemeenten Amsterdam, Diemen en Almere van warmte te voorzien.

De centrale vraag in deze zaak was of voor de biomassacentrale een milieueffectrapport opgesteld had moeten worden. Milieuregels schrijven zo’n uitgebreid onderzoek naar de milieueffecten voor als in de centrale meer dan 100 ton niet-gevaarlijke afvalstoffen per dag worden verbrand. Volgens de provincie zijn de houtpellets die Vattenfall wil verbranden geen afvalstof. De Afdeling bestuursrechtspraak oordeelt dat de houtpellets in dit geval wél als afvalstof moeten worden beschouwd. Daarmee moet de centrale als een afvalverbrandingsinstallatie worden aangemerkt en had de provincie de vergunning niet mogen verlenen zonder een milieueffectrapport.

Doordat de omgevingsvergunning voor de biomassacentrale is vernietigd, zal de provincie Noord-Holland een nieuwe beslissing moeten nemen op de vergunningaanvraag van Vattenfall. Als de provincie de vergunning opnieuw wil verlenen, zal eerst een milieueffectrapport moeten worden opgesteld.

ACM: consumenten hebben recht op duidelijke informatie over duurzaamheid

Alleen met duidelijke en juiste informatie over duurzaamheid zijn consumenten in staat om duurzamere keuzes te maken. Bedrijven mogen zich niet duurzamer voordoen dan ze zijn. Om consumenten te helpen terechte duurzaamheidsclaims te onderscheiden van onterechte start de Autoriteit Consument & Markt (ACM) de campagne ‘Groene praatjes’.

Duurzaamheidsclaims moeten op het eerste gezicht al duidelijk en begrijpelijk zijn. Als dat niet zo is, kunnen consumenten de bedrijven om uitleg vragen. Natuurlijk kunnen zij claims waarover zij twijfelen ook bij de ACM melden. Dit helpt de ACM bij haar aanpak van misleidende duurzaamheidsclaims. De ACM onderzoekt komende tijd in het bijzonder duurzaamheidsclaims in de vervoerssector.

De ACM heeft eerder onderzoek gedaan naar duurzaamheidsclaims in de sectoren kleding en energie. Nu kiest de ACM voor onderzoek naar de duurzaamheidsclaims in de sector vervoer. Factoren die hierin meespeelden, zijn het feit dat in deze sector veel duurzaamheidsclaims worden gebruikt, de mate van uitstoot en omdat consumenten duurzaamheid hier meewegen in aankoopkeuzes. Daarnaast houdt de ACM ook andere sectoren in de gaten, onder andere via de meldingen van consumenten. De ACM zal daarbij keuzes moeten maken welke misleidende duurzaamheidsclaims ze aanpakt en welke niet. Bij haar aanpak kan de ACM verschillende middelen inzetten om bedrijven te laten stoppen met misleidende claims, zoals boetes of lasten onder dwangsom.

Regels duurzaamheidsclaims
In juni heeft de ACM de vernieuwde leidraad duurzaamheidsclaims gepubliceerd. Deze bevat vijf vuistregels voor bedrijven voor goede duurzaamheidsclaims:
1.    Gebruik juiste, duidelijke, specifieke en volledige duurzaamheidsclaims
2.    Onderbouw duurzaamheidsclaims met feiten en houd ze actueel
3.    Maak eerlijke vergelijkingen met andere producten of concurrenten
4.    Beschrijf toekomstige duurzaamheidsambities concreet en meetbaar
5.    Zorg dat visuele claims en keurmerken behulpzaam zijn voor consumenten en niet verwarrend.

Duurzame producten en consumptie zijn essentieel voor een duurzame samenleving. Het toezicht op duurzaamheidsclaims van bedrijven draagt hieraan bij. Consumenten moeten met vertrouwen een duurzamere keuze kunnen maken. Bedrijven die zich inspannen voor duurzaamheid moeten worden beschermd tegen bedrijven die oneerlijk concurreren door gebruik te maken van misleidende claims. Ook wil de ACM de juiste voorwaarden scheppen om de transitie naar een meer duurzame economie te bevorderen. De ACM neemt belemmeringen weg en geeft ruimte waar het kan. De ACM laat markten werken voor alle mensen en bedrijven, nu en in de toekomst.

Nederlandse wateren bevatten zeer giftige bestrijdingsmiddelen

Onderzoek van het Centrum voor Milieuwetenschappen (CML), in opdracht van Natuur & Milieu, heeft alarmerende resultaten opgeleverd over de aanwezigheid van bestrijdingsmiddelen in Nederlandse natuur- en recreatiewateren.

Het onderzoek kijkt naar de 38 meest giftige bestrijdingsmiddelen die beschikbaar zijn. In 80 procent van de 153 onderzochte gebieden werden deze middelen aangetroffen. Bij 4 op de 10 wateren werd een overschrijding van de milieunormen geconstateerd. Dit brengt grote ecologische schade met zich mee. In sommige gevallen wordt de norm wel honderd keer overschreden.

CML heeft haar onderzoek uitgevoerd met behulp van openbare meetgegevens die de basis vormen van de Bestrijdingsmiddelenatlas. De onderzoekers keken naar wateren in of nabij natuur- en recreatiegebieden. Dit zijn gebieden waar beschermde dieren en planten leven en mensen zwemmen, wandelen en van het water genieten. In het onderzoek is gekeken naar de meest giftige bestrijdingsmiddelen, de zogenaamde Candidates for Substitution. Deze middelen zijn omstreden vanwege hun impact op het milieu, maar Europa wacht met een verbod tot er een minder schadelijk alternatief voorhanden is.

De overheid probeert al jarenlang om deze watervervuiling door giftige bestrijdingsmiddelen aan te pakken. De metingen uit dit onderzoek laten echter zien dat er tussen 2014 en 2021 geen afname is te zien. ‘Nederland is een grootverbruiker van landbouwgif en in het water zie je daar de trieste gevolgen van. Dieren en planten worden ziek en gaan dood. Normaal reinigt een water zichzelf, maar ook dat lukt niet meer als het systeem zo aangetast is’, aldus Berthe Brouwer, programmaleider bestrijdingsmiddelen bij Natuur & Milieu. ‘We maken ons grote zorgen. We hebben effectievere maatregelen nodig om ons water te beschermen.’

De milieuorganisatie wijst erop dat de overheid tien jaar geleden al heeft toegezegd dit probleem aan te pakken. Het beleid was erop gericht om in 2023 slechts nog een incidentele overschrijding van milieunormen aan te treffen. Uit het huidig onderzoek naar deze meest giftige groep blijkt echter dat de middelen nog steeds even vaak worden aangetroffen en dat het aantal normoverschrijdingen nog steeds even hoog is als tien jaar terug. Natuur & Milieu wijst erop dat Nederland nog mijlenver af ligt van de Europese afspraken uit de Kaderrichtlijn Water.

Overheid start klimaatcampagne Zet ook de knop om

Deze week start de nieuwe ‘Zet ook de knop om’-campagne over de urgentie om klimaatverandering tegen te gaan. De campagne gaat in op de noodzaak om onze CO2-uitstoot omlaag te brengen, benadrukt de gezamenlijke inspanning die dat vraagt van overheden, bedrijven en mensen thuis en geeft concrete adviezen over klimaatvriendelijke keuzes. De campagne brengt daarom niet alleen in beeld waarom het belangrijk is om te verduurzamen, maar ook met welke grote en kleine keuzes dat kan.

Stap voor stap wordt Nederland duurzamer. Steeds meer mensen, bedrijven en organisaties maken andere keuzes. Daarmee zetten we stappen in de goede richting, maar zijn we er nog niet. We moeten duurzaam leven en ondernemen als iets normaals gaan zien. De knop omzetten. Door anders om te gaan met energie en spullen, door anders te reizen en te eten. En anders te produceren en ondernemen. We moeten met z’n allen grotere stappen zetten om klimaatverandering tegen te gaan. Veranderen is niet altijd makkelijk, maar brengt ons veel. Goed geïsoleerde en comfortabele woningen, stillere steden, schonere lucht en economische kansen.

De Rijksoverheid is vorig jaar begonnen met de eerste ‘Zet ook de knop om’-campagne om huishoudens en ondernemers met praktische besparingstips te stimuleren om energie te besparen. De nieuwe campagne gaat verder dan energie besparen en gaat over de urgentie om klimaatverandering tegen te gaan. Over waarom dat nodig is, waar we naar toe werken, wat er al gebeurt, en wat overheden, bedrijven, organisaties en mensen thuis nog meer kunnen doen. Via Zetookdeknopom.nl worden hiervoor concrete adviezen en voorbeelden gegeven voor bedrijven, overheden en andere organisaties en mensen thuis.

Zet ook de knop om is een meerjarige campagne. Vanaf donderdag 24 augustus is deze te zien in de Nederlandse bioscopen. Vanaf 26 augustus in verschillende dagbladen en vanaf 28 augustus op tv en radio. De campagne is een initiatief van de ministeries van EZK, BZK, LNV en I&W.

Meer dan 50.000 bomen krijgen tweede kans in Brabant

Meer Bomen Nu is een landelijke campagne van Urgenda op initiatief van stichting MEERgroen en Caring Farmers. Vrijwilligers verzamelen jonge zaailingen en stekken en verhuizen die van kansarme naar kansrijke plekken. In Brabant was het doel om 25.000 bomen te verplanten in de periode 2022–2023. Dankzij een bijdrage van de provincie en een aantal sponsoren zijn er meer dan 50.000 bomen gered van de versnipperaar.

De campagne heeft nu in totaal 6000 vrijwilligers, 145 bomenhubs (verspreid door het land) en meer dan 1000 plantlocaties opgeleverd. Plantlocaties zijn initiatieven van boeren en burgers, zoals voedselbossen – die samen miljoenen bomen en struiken willen verplanten. Zo proberen zij Nederland sneller en duurzamer te vergroenen en zo klimaatverandering te remmen en de biodiversiteit te herstellen.

Het plantseizoen loopt van november tot en met maart. Dan worden er evenementen georganiseerd om bomen te oogsten. Op die dagen worden de zaailingen uit de grond gehaald die op kansarme plekken staan en krijgen ze een plekje elders. In totaal zijn er 115 evenementen georganiseerd in het plantseizoen 2022 -2023. En er zijn 79 oogstlocaties bijgekomen. 

Ook is er een handige online tool gelanceerd: de ‘Bomenplanner’. Met deze tool worden vraag en aanbod lokaal en regionaal bij elkaar gebracht. Plantlocaties vinden zo hun bomen en vrijwilligers melden zich aan. Van aanbieders, zoals boswachters en landgoedeigenaren tot vrijwilligers en andere mensen die willen planten, ze staan allemaal in het systeem. Op dit moment staan er  zo'n 1.000 vrijwilligers in de Brabantse Bomenplanner.

Bart van den Hurk verkozen tot co-voorzitter wetenschappelijk klimaatpanel IPCC

Bart van den Hurk (wetenschappelijk directeur Deltares) is gekozen als co-voorzitter van werkgroep II van het IPCC, het klimaatpanel van de Verenigde Naties. Dit werd vandaag bekendgemaakt tijdens de 59e plenaire vergadering van het IPCC in het hoofdkwartier van het VN-Milieuprogramma in Nairobi, Kenia.

Het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) is het VN-orgaan dat de wetenschap met betrekking tot klimaatverandering toetst. Duizenden mensen van over de hele wereld dragen bij aan het werk van het IPCC. Voor de evaluatierapporten bieden experts vrijwillig hun tijd aan als IPCC-auteurs om de duizenden wetenschappelijke artikelen te beoordelen die elk jaar worden gepubliceerd.

Het IPCC heeft drie werkgroepen: Werkgroep I, die zich bezighoudt met de natuurwetenschappelijke basis van klimaatverandering; Werkgroep II, die zich bezighoudt met impact, aanpassing en kwetsbaarheid; en Werkgroep III, die zich bezighoudt met de mitigatie van klimaatverandering.

Nederland en Singapore werken nauw samen op het gebied van klimaatverandering, het delen van kennis en het ontwikkelen van paden voor de toekomst. Deltares is ook vertegenwoordigd in Singapore via NUS-Deltares, de langdurige samenwerking tussen de National University of Singapore en Deltares.

'Porthos-uitspraak biedt hoop voor projecten waterschappen'

De Raad van State heeft groen licht gegeven voor het Porthos-project, waarbij CO2 via pijpleidingen onder de Rotterdamse haven wordt opgeslagen in de Noordzee. De hoogste bestuursrechter erkent dat sprake is van belastende stikstofuitstoot, maar die is tijdelijk en beperkt en heeft geen waarneembare gevolgen voor de natuurgebieden. Deze uitspraak biedt perspectief voor de projecten van de waterschappen.

Door het eerder terugdraaien van de bouwvrijstelling in de stikstofwet, vanwege te weinig vooruitgang, werd de vergunningverlening voor bouwprojecten moeilijk. Dit gold ook voor nieuwe projecten die in uitvoering moesten gaan van de waterschappen.

De Unie van Waterschappen is dan ook blij met deze uitspraak die perspectief biedt voor de projecten van de waterschappen die ook te maken hebben met een tijdelijke en beperkte uitstoot op overbelaste natuurgebieden. Verschillende waterschappen gaven eerder aan grote vertraging op te lopen bij de uitvoering van dijkversterkingsprojecten en projecten die bijdragen aan het behalen van de doelstellingen van de Kaderrichtlijn Water.

Waterveiligheid en schoon water zijn essentiële randvoorwaarden voor de leefbaarheid in Nederland. De waterschappen werken hier aan door bijvoorbeeld dijken te versterken en rioolwaterzuiveringsinstallaties te verbeteren. Wanneer de projecten van de waterschappen niet kunnen doorgaan, wordt een nieuwe waterkwaliteitscrisis gecreëerd en komt het behoud van droge voeten in gevaar.

De waterschappen doen er naar eigen zeggen alles aan om zo schoon mogelijk te werken, met zoveel mogelijk elektrisch materieel. Zij hebben de ambitie om in 2035 volledig klimaatneutraal te werken. Voor nu is er echter voor de projecten met een kleine, tijdelijke stikstofuitstoot nog bewegingsruimte nodig. Daarbij dragen de waterschappen bij aan het verminderen van de stikstofproblematiek door natuurherstelmaatregelen uit te voeren.

Gelderland meet stikstof voor de RegioExpres

Sinds maandag 14 augustus 2023 met Gelderland de stikstofuitstoot voor de RegioExpres. Naast de uitstoot van diesel, waar de regionale treinen op rijden, meten we ook de uitstoot van duurzame plantaardige diesel.

Er zijn geen betrouwbare gegevens over de stikstofuitstoot van regionale dieseltreinen. Om de RegioExpres planologisch (inrichting van het land) mogelijk te maken hebben we dit inzicht wel nodig. Daarom besloot men met het Ministerie, TNO, ProRail en Arriva om een proef uit te voeren.
 
Begin augustus zijn er sensoren in de uitlaat van een treinstel van Arriva geplaatst. De sensoren meten de uitstoot. Vanaf maandag 14 augustus rijdt het treinstel eerst 2 weken op HVO. Vanaf 25 augustus 2023 rijdt de trein op gewone diesel. Met de meetapparatuur in de uitlaat meten we de daadwerkelijke uitstoot. Eind september 2023 verwijdert Arriva de sensoren weer.  

De praktijkproef  in een trein van Arriva rijdt vooral op het traject van de RegioExpres tussen Arnhem en Winterswijk, maar soms ook op de andere Gelderse lijnen. De reiziger merkt niets van de metingen.  

TNO maakt op basis van de resultaten de juiste uitgangspunten voor de zogenaamde Aerius berekeningen. Op basis van de Aerius berekeningen is het effect van de RegioExpres op Natura2000-gebieden bekend. De uitkomsten en mogelijke oplossingsrichtingen (HVO is er hier 1 van) nemen we mee in het ontwerp-inpassingsplan voor de RegioExpres. Dit ontwerp verwachten we in december 2023 vast te kunnen stellen om ter inzage te leggen.

Maas moet schoner

Kunstmest en andere chemische middelen worden waarschijnlijk helemaal verboden op de oevers van de Maas. Boeren zijn nog niet enthousiast over de plannen van Rijkswaterstaat.

Het doel is duidelijk: de kwaliteit van het water in de grond en in de Maas moet omhoog. Om dat te bereiken, denkt Rijkswaterstaat aan een verbod op bemesting en bestrijdingsmiddelen op de oevers van de rivier. Het is nog niet bekend wanneer de instantie een besluit neemt over haar plan.

De Maas stroomt 196 kilometer door Nederland. Rijkswaterstaat is eigenaar van de eerste 25 meter oever aan beide kanten van de rivier. De instantie verhuurt een groot deel van die grond aan boeren, voor gewone akkerbouw en veeteelt. Het idee is om in toekomstige huurcontracten chemische middelen als kunstmest en landbouwgif glyfosaat te verbieden.

Ook An­Qo­re gaat ver­sneld bij­dra­gen aan ver­duur­za­ming Che­me­lot

Met het tekenen van een intentieovereenkomst door AnQore, het ministerie van Economische Zaken en Klimaat en de Provincie Limburg is weer een stap gezet in de verduurzaming van het industriepark Chemelot. AnQore streeft er naar om versneld broeikasgassen te verminderen.

Met het ondertekenen van de intentieverklaring spreekt AnQore de intentie uit haar lachgas-emissies op de Chemelot site maximaal te reduceren. Wat deze aanpak bijzonder maakt, is dat het bedrijf dit met een specifiek, concreet project vooral veel sneller zal realiseren ten opzichte van de Nederlandse reductiedoelstellingen. Dit doet AnQore door het toepassen van een specifieke thermal oxidizer, die de restgassen verbrandt en daarmee alle lachgas en zorgwekkende stoffen afbreekt.

In januari van dit jaar werd een soortgelijke overeenkomst(opent externe website) gesloten met OCI, dat ook een vestiging op Chemelot heeft. Door de unieke samenstelling van bedrijven op Chemelot, zijn bedrijven op deze locatie in staat om bij de vervaardiging van eigen producten gebruik te maken elkaars producten. Dankzij deze efficiënte integratie loopt Chemelot voorop in Nederland als het gaat om CO₂-reductie: ten opzichte van het ijkjaar 1990 hebben de 60 fabrieken die op het Chemelot terrein gevestigd zijn inmiddels maar liefst 40% broeikasgassen gereduceerd en dat zelfs bij stijgende productie. In 2021 was het resultaat -7% (overige industrie Nederland: +1%) en vorig jaar 20%.

Raad van State keurt project voor opslag CO2 in Noordzee goed

De Raad van State heeft groen licht gegeven voor megaproject Porthos, waarbij CO2 via pijpleidingen onder de Rotterdamse haven wordt opgeslagen in de Noordzee.

Milieugroep Mobilisation for the Environmonnt (MOB) had bezwaar aangetekend tegen het CO2-opvangproject. Volgens MOB zou bij de aanleg te veel stikstof vrijkomen.

De Raad van State zegt dat de hoeveelheden niet erg groot zijn.

CCS, Carbon Capture and Storage, is een techniek waarbij CO2 in de industrie wordt afgevangen en ondergronds wordt opgeslagen. In het geval van Porthos zal dit vanuit de Rotterdamse Haven naar de lege gasvelden in de Noordzee gaan.

Hoe ziet de overvolle duurzame Noordzee er straks uit?

Nederland wil veel zonne- en windparken bouwen om het gebruik van fossiele energie af te bouwen, maar de toewijzing van gebieden in het kleine en volle Nederland vlot niet erg door verzet van omwonenden. Daarom kijkt de regering naar het ruime sop van de Noordzee.

Die windparken kosten veel ruimte. Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) schatte in 2018 dat de 5.000 windturbines tussen de 17 en 26 procent van het Nederlandse deel van de Noordzee vergen. Dat Nederlandse Continentaal Plat is 59.000 km2 groot, bijna anderhalf keer de oppervlakte van Nederland.

Tegelijkertijd heeft Nederland flinke ambities om de biodiversiteit op de Noordzee te verbeteren. In het Noordzeeakkoord heeft de regering met milieuorganisaties afgesproken dat 30 procent van het Nederlands Continentaal Plat natuurgebied wordt. Op dit moment zijn er zeven Natura2000-gebieden in de Noordzee, waaronder de Voordelta, Noordzeekustzone, de Klaverbank en de Doggersbank. Die gebieden samen vormen bijna 20% van de Nederlandse Noordzee. Daar moet dus ruim 10% aan beschermd gebied bij komen.

De laatste jaren herstellen veel vispopulaties zich, de aantallen zeehonden en bruinvissen nemen toe, terwijl de concentraties giftige stoffen en stikstof afnemen. Er is minder zwerfvuil in zee en de voor de zeebodem schadelijke boomkorvisserij is gekrompen. Maar ondanks die pluspunten is de Noordzee-natuur niet robuust en gaat het herstel te traag, stelt het PBL.

Hypermoderne wegdekreiniger maakt sneller en beter schoon

Het rijden met het enorme gevaarte was even oefenen, maar nu wordt de nieuwe wegdekreiniger van de gemeente Breda volop ingezet voor de schoonmaak van hoofdwegen en na evenementen. De wagen had een prijskaartje van 450.000 euro en zorgt ervoor dat er efficiënter, flexibeler en op de lange termijn goedkoper gewerkt kan worden.

De nieuwe wegdekreiniger is op een truck gemonteerd en werkt vooral goed op grote oppervlakten. Ook kan het voertuig gebruikt worden om bijvoorbeeld olie van de weg te halen en onkruid te bestrijden. Waar de andere straatvegers van de gemeente 1 tot 4 kuub vuil kunnen weghalen, past in de nieuwe wagen 8 kuub. Voordeel is ook dat het niet nodig is dat een auto met een actiebord er achter aanrijdt.  

De aankoop van de wegdekreiniger heeft inclusief de aanbestedingen en levering 2,5 jaar geduurd. Dit voorjaar werd het voertuig voor het eerst getest in de Bredase straten en pleinen. De eerste ervaringen zijn goed.

Omwonenden Tata Steel in hoger beroep over uitstootregels provincie

Omwonenden van Tata Steel in IJmuiden vinden dat Noord-Holland de eisen voor de uitstoot van zwaveldioxide door de staalfabriek niet had mogen bijstellen.

Volgens de omwonenden mocht Tata Steel van de provincie aanvankelijk het minimale aan zwaveldioxide uitstoten, in lijn met het Schone Lucht Akkoord. Daarmee zat de fabriek meteen aan de bovenkant van de bandbreedte van wat mag worden uitgestoten.

'Dit is de werkelijkheid op zijn kop', reageert Jan de Jong van Stichting Schapenduinen. Hij is een van de belangrijkste lokale tegenstanders van de staalfabriek. 'Omdat Tata zelf heeft besloten de 99 jaar oude, verwaarloosde fabriek te blijven uitmelken, zou het juist harder moeten worden aangepakt.'

RIVM maakt risicotoolbox om lokaal de kwaliteit grondwater te kunnen beoordelen

RIVM heeft de Risicotoolbox Grondwater ontwikkeld. Met deze risicotoolbox weet de lokale overheid snel of een specifieke toepassing van grondwater veilig is. En kunnen ze maatregelen nemen als dat nodig is.

De risicotoolbox brengt namelijk de mogelijke risico’s van schadelijke chemische stoffen in grondwater in beeld. Het gaat om risico’s voor de gezondheid van mensen, voor micro-organismen in het grondwater, voor de drinkwaterwinning in Nederland en voor het oppervlaktewater. Het is voor het eerst dat deze brede beoordeling voor grondwater mogelijk is.

De risicotoolbox brengt kwaliteit grondwater in kaart
De kwaliteit van het grondwater in Nederland wordt slechter. Tegelijk gebruiken we  grondwater voor verschillende doelen. Het is daarom belangrijk te kunnen bepalen of het gebruik ervan veilig kan.

Voor de gezondheid gaat de risicotoolbox na hoe en in welke mate mensen via verschillende ‘routes’ in contact komen met schadelijke stoffen uit grondwater.  Sommige mensen gebruiken bijvoorbeeld  het grondwater als drinkwater. Of ze eten groenten die schadelijke stoffen via de wortels uit grondwater hebben opgenomen. Ook is het mogelijk dat schadelijke stoffen vanuit het grondwater verdampen en in woningen terechtkomen.

De risicotoolbox ondersteunt beslissingen
Directe aanleiding om de Risicotoolbox Grondwater te ontwikkelen, is de Omgevingswet. Deze wordt  op 1 januari 2024 van kracht. In de Omgevingswet is het niet meer verplicht om vervuilde bodem schoon te maken. In plaats daarvan bepaalt de verantwoordelijke provincie, het waterschap of de gemeente of en hoe zij moeten ingrijpen.  

De Risicotoolbox Grondwater ondersteunt deze beslissingen. Door de kwaliteit van het grondwater op een specifieke locatie te kunnen onderzoeken is eerder duidelijk waar de problemen zitten. En welke dat zijn. Zo weet het bevoegd gezag snel voor welke doelen het grondwater daar gebruikt kan worden, en of maatregelen (bijvoorbeeld sanering van vervuild grondwater, beperken van het gebruik voor beregening) nodig zijn.

In drie stappen onderzoekt de risicotoolbox of de hoeveelheid chemische stoffen in het grondwater schadelijk is. In de eerste stap wordt bepaald of deze stoffen niet boven de voor het gebruik vastgestelde grenswaarde uitkomen. Als dat wel zo is, wordt het risico in de volgende stappen gedetailleerder onderzocht. Voor deze stappen is meer kennis nodig over hoe stoffen in de ondergrond verplaatsen en hoe mensen ze kunnen binnenkrijgen. In de praktijk zullen vooral adviesbureaus en omgevingsdiensten gebruik maken van deze risicotoolbox.  

Minder plastic in de oceaan én makkelijker op te ruimen

Er is naar schatting veel minder plastic in de wereldwijde oceaan aanwezig dan wetenschappers dachten. Dat blijkt uit berekeningen met een nieuw computermodel waarin een recordaantal metingen en waarnemingen van plastic in de oceaan zijn meegenomen. Een relatief groot deel van het plastic bestaat bovendien uit grote stukken die makkelijker zijn op te ruimen. De studie externe link is onderdeel van het promotieonderzoek van Mikael Kaandorp aan de Universiteit Utrecht en verscheen vandaag in het wetenschappelijke tijdschrift Nature Geoscience.

De totale hoeveelheid plastic in de oceaan werd tot op heden geschat op meer dan 25 miljoen ton, waarvan een kwart miljoen ton op het oceaanoppervlak drijft. Uit de nieuwe studie blijkt dat de hoeveelheid plastic op het oceaanoppervlak veel hoger is, namelijk ongeveer 2 miljoen ton, maar dat er slechts een miljoen ton in de diepere oceaan aanwezig is (dat is exclusief de hoeveelheid plastic die op de oceaanbodem ligt). De totale hoeveelheid plastic in de oceaan is dus veel lager en het aandeel dat op het oppervlak drijft veel groter.

Bovendien belandt er per jaar veel minder nieuw plastic in de oceaan dan voorheen werd aangenomen: een half miljoen ton in plaats van vier tot twaalf miljoen. Het zijn enorme verschillen.

Een andere belangrijke conclusie die de onderzoekers trekken is dat plastic veel langer in de oceaan blijft hangen dan gedacht, grofweg decennia. Er belandt per jaar immers veel minder plastic in de oceaan dan gedacht, maar de hoeveelheid die op het oppervlak drijft is veel groter dan gedacht.

Meermalige verpakkingen steeds normaler

Er zijn al veel bedrijfsmatige, meermalige verpakkingen in een gesloten systeem in gebruik, zoals pallets, transportkratten en biervaten. En dat werkt dus goed. Het totaalgewicht aan meermalige verpakkingen is inmiddels ongeveer gelijk is aan het totaalgewicht van eenmalige verpakkingen in Nederland.

Dit laat ook zien dat uniformering en standaardisering van systemen bepalend is voor succes. Het Afvalfonds vervult daarbij een regierol en wil meermalige verpakkingen voor alle Nederlanders mogelijk te maken.

Nederland staat met recycling op de tweede plaats in Europa. Elk jaar komt ons doel om in 2050 volledig fossielvrij en circulair te verpakken een stap dichterbij. In 2030 moet 100% van alle verpakkingen recyclebaar zijn.

Het optimaal verwerken en recyclen van verpakkingen lukt alleen als deze na gebruik in de juiste afvalstroom terechtkomen. Gemak voor de consument moet daarom bij alles het uitgangspunt zijn. Niet alleen met een landelijke harmonisering van inzamelsystemen, ook om van meermalige verpakkingen en statiegeld een succes te maken moeten we het de consument makkelijk maken, stelt algemeen directeur Hester Klein Lankhorst.  

Het verslag laat zien dat alle wettelijke doelstellingen voor recycling en hergebruik worden behaald, maar dat nog flinke stappen nodig zijn om de kringloop voor plastic verpakkingen door middel van recycling verder te sluiten. Dit recyclingpercentage kwam in 2022 uit op 46% tegen 49% in 2021. Dit is grotendeels te verklaren vanwege de coronamaatregelen in 2020 en 2021. Door de sluiting van horeca, kantoren en scholen e.d. werd toen door huishoudens meer verpakkingsafval aangeboden. In 2022 is weer meer buitenshuis geconsumeerd, waardoor de recycling van plastic verpakkingen daalde.

Nederland kent al sinds jaar en dag een succesvol statiegeldsysteem voor grote plastic flessen voor water en frisdrank. Op 1 juli 2021 zijn aan dit systeem de kleine plastic flessen toegevoegd. Dit heeft ook snel een positief effect op zwerfafval. In 2022 nam het aantal kleine flessen in het zwerfafval af met 51% ten opzichte van 2020 (bron: ministerie van I&W).  

In 2022 werd 68% van alle plastic drankflessen (kleine én grote plastic flessen, met én zonder statiegeld) ingezameld. Hiermee is de wettelijke doelstelling van 90% nog niet behaald.

In 2023 is daarom fors verder geïnvesteerd in meer landelijke communicatie en promotie, het verder verhogen van het aantal innamepunten en het verbeteren van de inleverpunten en innameapparaten. Hierbij wordt met zoveel mogelijk partners samengewerkt, niet alleen met supermarkten, tankstations en sportverenigingen maar ook met de NS, luchthavens, scholen, attractieparken en evenementen. Op 1 april 2023 is het statiegeldsysteem verder uitgebreid met blikjes, waardoor nog meer waardevolle grondstoffen behouden blijven en zwerfafval wordt tegengegaan.

Stikstofcrisis brengt businessmodel technische bedrijven in gevaar

De technische branche vreest voor de gevolgen van de stikstofcrisis. Zo denkt 32 procent van de beslissers dat de stikstofcrisis het businessmodel van de organisatie in gevaar brengt, versus 23 procent van de technici.

Deze laatste groep is daarnaast ook somber gestemd als het gaat over de toekomst. Bijna de helft (47%) stelt dat de organisatie onvoldoende kundig personeel heeft om de stikstofcrisis het hoofd te bieden.

Ook HR-verantwoordelijken (36%) delen deze zorgen. Deze cijfers komen uit de zevende editie van de TechBarometer van technisch opleider ROVC, dat onderzoek deed onder ruim 1.000 HR-beslissers, 2.700 technici en 1.000 potentiële zij-instromers naar de stand van zaken in de technische branche.

Hoewel de technische sector dus denkt dat businessmodellen onder druk komen te staan, lijkt dat niet te gelden voor functieprofielen van medewerkers. HR-beslissers denken vaker wel (37%) dan niet (28%) dat de werkzaamheden van technici onveranderd blijven door de crisis.
 
De druk op de branche is groot, mede omdat de overheid wil dat de industrie de uitstoot vermindert met 38 procent. In de technische sector zijn nu eenmaal een aantal grote uitstoters. Denk aan fabrieken, die stikstof verbranden op hoge temperatuur, waardoor er schadelijke stikstofoxiden vrijkomen. Maar ook aan de installatiesector die de stikstofverbinding ammoniak gebruikt als koudemiddel in warmtepompen.

Op dit moment scherpen overheden de wet- en regelgeving rondom vergunningen aan om uitstoters voorschriften op te leggen en krijgt de opkoopregeling voor boeren steeds meer vorm. Het verplaatsen en op- of uitkopen van bedrijven lijkt in de industrie niet haalbaar en daarom moet de sector kijken naar innovatie als een van de weinige reële opties om te verduurzamen. ROVC vroeg dan ook hoe de branche denkt te kunnen verduurzamen als het gaat om stikstofuitstoot. Zowel HR-beslissers (44%) als technici (49%) zien in de elektrificatie van werktuigen, zoals graafmachines en shovels, een belangrijk deel van de oplossing. Maar ook het verduurzamen van installaties en het productieproces draagt bij. Net als de monitoring van de stikstofuitstoot.

FNV: Giflozer direct stilleggen en strafrechtelijk vervolgen

De FNV wil dat de Arbeidsinspectie direct ingrijpt bij het Venlose schoonmaakbedrijf Claessen Tankcleaning. Uit onderzoek van NRC blijkt dat het bedrijf illegaal en op grote schaal kankerverwekkende stoffen op het oppervlaktewater heeft geloosd.

De FNV heeft met verbijstering kennisgenomen van de wijze waarop Claessen de gezondheid van haar medewerkers, omwonenden en de leefomgeving in gevaar heeft gebracht. Voor de FNV telt extra zwaar dat bij het bedrijf ook nog eens veel mensen werken die zich in een kwetsbare arbeidspositie bevinden.

De Arbeidsomstandighedenwet; de wet die over de veiligheid en gezondheid van werknemers gaat, biedt in de ogen van de FNV voldoende aanknopingspunten om tot strafrechtelijke vervolging over te gaan. Volgens het artikel in NRC worden arbo- en milieuregels al sinds 2009 geschonden. Medewerkers moeten in giftige dampen werken, ambulances hebben meermaals moeten uitrukken vanwege bedrijfsongevallen, in vijf jaar tijd raakten zo’n tien medewerkers ernstig gewond en ongevallen worden niet gemeld aan de Arbeidsinspectie, terwijl dit wettelijk verplicht is. Het is daarmee nauwelijks nog de vraag of Claessen Tankcleaning willens en wetens de levens en de gezondheid van werknemers op het spel zet.

Volkswagen moet eigenaar tweedehands sjoemeldiesel €1500 betalen

Autofabrikant Volkswagen is veroordeeld tot het betalen van een schadevergoeding van 1500 euro aan een consument die een tweedehands sjoemeldiesel kocht. Stichting Volkswagen Group Diesel Efficiency (VGDES) en de Consumentenbond hadden de rechtszaak namens de consument aangespannen. 

Het is voor het eerst dat er schadevergoeding wordt toegekend aan een koper van een tweedehands auto in Nederland.

VGDES en de Consumentenbond voeren vier procedures tegen VW vanwege de misleidende verkoop van dieselauto’s met verboden sjoemelsoftware. Op 23 maart en 4 april 2023 veroordeelden de rechtbanken in Haarlem en Groningen Volkswagen al tot het uitbetalen van een schadevergoeding aan 2 consumenten van elk €3000 voor nieuw gekochte sjoemeldiesels. Op 18 september 2023 komt de vierde zaak voor de rechtbank in Den Bosch.

Jumbo stopt met plastic zakjes

Vanaf deze week neemt Jumbo definitief afscheid van de gratis wegwerpzakjes op de groente- en fruitafdeling. Hiermee bespaart de supermarktketen 35 miljoen plastic zakjes per jaar.

Klanten kunnen voor onverpakte groente en fruit gebruik maken van de duurzame herbruikbare verszakjes.

Als deelnemer van Plastic Pact NL, ondertekende Jumbo begin dit jaar, samen met vier andere Nederlandse supermarkten, een intentieverklaring om in 2023 definitief afscheid te nemen van eenmalige zakjes voor groente en fruit. De afgelopen maanden heeft Jumbo gebruikt om zich voor te bereiden op deze overgang en om de huidige voorraden wegwerpzakjes op te maken. Het initiatief sluit aan op de ambitie om in 2025 20 procent minder verpakkingsmateriaal te gebruiken in vergelijking met 2020.