Smeltende gletsjers versnellen zeespiegelstijging

Over de hele wereld smelten gletsjers. Afgelopen tien jaar zijn gletsjers in meer bevolkte gebieden, zoals Europa, veel harder gaan smelten dan daarvoor. Dit zorgt niet alleen voor een versnelde zeespiegelstijging, maar is ook alarmerend voor de zoetwatervoorraad. Een internationale groep onderzoekers verzamelde gegevens van al die gletsjers, Antarctica en Groenland daar gelaten. Het onderzoek is onlangs gepubliceerd in Nature.  

Alle relatief kleine gletsjers samen (want die van Antarctica en Groenland zijn niet meegerekend) verloren tussen 2000 en 2023 gemiddeld zo’n 5% van hun volume. Dit komt neer op een verlies van 273 miljard ton ijs, dat is ruim twee keer zoveel als het verlies op Antarctica. In Centraal Europa, denk bijvoorbeeld aan de Alpen, ging zelfs 39% van de ijsmassa verloren.

Er komt natuurlijk niet elk jaar evenveel smeltwater naar beneden. Maar het patroon dat zichtbaar wordt noemen de onderzoekers schokkend. Tussen 2012 en 2023 ging er veel meer ijs verloren (36% meer smeltwater) in vergelijking met het decennium daarvoor.

Die toename is zorgelijk, en niet alleen vanwege het stijgen van de zeespiegel, zegt Bert Wouters. 'Het smelten van deze gletsjers gaan we echt heel direct merken. Omdat ze deels in gebieden liggen waar veel mensen wonen heeft het gevolgen voor de drinkwatervoorzieningen, vooral in Zuid-Amerika en Azië. Het risico op overstromingen na het smeltseizoen vormt ook een gevaar.'

Helft inwoners IJmond heeft vertrouwen in duurzame toekomst Tata Steel

Het woongenot in de IJmond is hoog en vrijwel gelijk aan het landelijk gemiddelde. Maar de zorgen over de veiligheid van de leefomgeving voor de gezondheid zijn in de regio IJmond significant groter dan in de rest van Nederland. IJmonders maken zich vooral zorgen door de industrie in hun buurt. Ze ervaren vaak hinder, die soms hevig is. Dit leidt bij een tiende van hen tot ernstige slaapverstoring. Hoewel inwoners bekend zijn met de aanpak van de negatieve effecten van Tata Steel door gemeenten, is er weinig vertrouwen in de aanpak en de overheidsinstanties zelf. Wel is er onder de helft van de inwoners vertrouwen in een duurzame toekomst voor Tata Steel.”

Dit is de hoofdconclusie van het rapport van het onderzoeksbureau Ipsos I&O, dat de ervaringen van de inwoners van de IJmond over hun leefomgeving heeft gemeten. Het onderzoek is in opdracht van de provincie Noord-Holland uitgevoerd en vloeit voort uit het Programma Tata Steel 2024-2030: Samenwerken aan een gezondere en veilige IJmond van de provincie en de IJmondgemeenten Beverwijk, Heemskerk en Velsen.

Gedeputeerde Staten (GS) vinden het belangrijk om goed geïnformeerd te zijn over de leefomgeving in de IJmond en te weten wat de mening van de inwoners van de IJmond is over Tata Steel en de gezondheid in hun leefomgeving. Dit is het eerste onderzoek in de tweede reeks om de komende jaren goed geïnformeerd te blijven over de ervaring van de leefomgeving in de IJmond.  

Daarvoor is deze inwonerspeiling niet de enige bron, ook de 4-jaarlijkse GGD Gezondheidsmonitor, waarvan de resultaten medio 2025 worden verwacht, en het klachtenloket van de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied (OD NZKG) zijn bronnen voor GS om geïnformeerd te zijn over de ervaring van de leefomgeving in de IJmond. Om ook geluidshinder rondom het Industrieterrein IJmond beter en preciezer te begrijpen starten GS een onderzoek daarnaar.

Opsporing bronnen schadelijke stoffen bij gemaal de Kooi in Bergschenhoek

Bij metingen van de waterkwaliteit door Hoogheemraadschap Schieland en de Krimpenerwaard  zijn schadelijke stoffen deltamethrin, esfenvaleraat en cypermethrin gevonden.

Deze schadelijke stoffen deltamethrin, esfenvaleraat en cypermethrin zijn insecticiden.

De meting voor deltamethrin is de hoogste overschrijding ooit hebben gemeten. Het gebruik van deze schadelijke stoffen in de glastuinbouw is toegestaan, mits de stoffen binnen de kas blijven. Ze mogen niet worden geloosd op het water in de sloot. Wij onderzoeken hoe en waar deze stoffen in het water zijn gekomen. Onze handhavers controleren de omliggende sloten en bedrijven. Bij overtredingen kunnen zij strafrechtelijk optreden.

De gevonden hoeveelheden van deze schadelijke stoffen zijn hoog.  Bij deze hoeveelheden zijn de stoffen direct dodelijk voor 60 procent van de insecten in het water. Vanwege de giftigheid gaat op de lange termijn zelfs 80 procent van de insecten dood. Via gemaal de Kooi gaat het water naar de Rotte. De stoffen zullen daarom ook gevolgen hebben voor het waterleven in de Rotte.

In het gebied van Schieland en de Krimpenerwaard meert men doorlopend de kwaliteit van het water. Men ziet dat de hoeveelheid meststoffen en bestrijdingsmiddelen hoger is in sloten in glastuinbouwgebieden dan in andere gebieden.

Loket productieve investeringen bedrijfsverduurzaming land- en tuinbouw Zuid-Holland nu open

Het aanvraagloket voor de subsidieregeling productieve investeringen bedrijfsverduurzaming land- en tuinbouw Zuid-Holland is vanaf nu geopend.

Zuid-Hollandse agrariërs kunnen vanaf 15 januari 2025 de subsidie aanvragen. In aanmerking komen bedrijven in de grondgebonden land- of tuinbouw of een samenwerkingsverband van bedrijven in de grondgebonden land- of tuinbouw. En daarnaast jonge landbouwers of een samenwerkingsverband van jonge landbouwers. De investeringen zijn gericht op duurzame innovatie. Duurzaam met het oog op de continuïteit van het bedrijf, én duurzaam met het oog op de kwaliteit van natuur, dierenwelzijn en milieu.

Aanvragen kunnen worden ingediend tot en met 17 maart 2025. De toekenning gebeurt niet op volgorde van aanvraag, maar op basis van een puntenscore; aan elke afzonderlijke investering is een puntenaantal toegekend. Landbouwers met een biologische bedrijfsvoering en landbouwers die omschakelen naar biologische land- of tuinbouw krijgen een extra punt toegekend naast het puntenaantal van de investeringscategorie.

De regeling valt binnen het kader van het Europees Gemeenschappelijk Landbouw Beleid (GLB). De investeringscategorieën sluiten aan op actuele thema’s binnen de land- en tuinbouw, zoals waterbeheer en agrobiodiversiteit. Daarnaast moeten ze direct bijdragen aan de Europese en provinciale doelen op gebied van waterkwaliteit en waterkwantiteit uit de Kader Richtlijn Water, biodiversiteit, milieu en/of klimaat. De vier thema’s waaronder de investeringscategorieën zijn verdeeld zijn: water, biodiversiteit en biologische bestrijding, veehouderij, precisielandbouw.

Nieuw systeem zet uitlaatgassen om in elektriciteit

Amerikaanse wetenschappers hebben een innovatief systeem ontwikkeld dat de hete uitlaatgassen van auto’s en helikopters omzet in elektriciteit. Dit compacte systeem kan direct op een uitlaat worden gemonteerd en heeft geen extra koeling nodig.

Verbrandingsmotoren zijn berucht inefficiënt: tot 75 procent van de energie uit brandstof gaat verloren als warmte. Het nieuwe systeem benut deze restwarmte en zet die om in bruikbare elektriciteit, waardoor voertuigen efficiënter worden.

De kern van de technologie is een halfgeleider van bismut en tellurium, geplaatst tussen twee warmtewisselaars en een geribbeld koelelement. Hoe groter het temperatuurverschil tussen de hete uitlaatgassen en de koelere buitenlucht, hoe meer elektriciteit wordt opgewekt.

Tests laten zien dat het systeem bij auto’s 56 watt aan stroom genereert, terwijl helikopters, dankzij hun snellere uitlaatgasstroom, zelfs 146 watt kunnen opwekken. Ter vergelijking: een standaard led-lamp verbruikt ongeveer 10 watt.

Dankzij de compacte vormgeving kan het systeem relatief eenvoudig worden geïntegreerd in bestaande voertuigen. Door een deel van de verloren warmte te hergebruiken, draagt het bij aan een lager brandstofverbruik en minder CO2-uitstoot.

NVDE en Energie-Nederland onderschrijven het emissiereductieplan voor stikstof

De Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (NVDE) en Energie-Nederland onderschrijven het emissiereductieplan voor stikstof. Een coalitie van Bouwend Nederland, VNO-NCW, Natuur & Milieu en Natuurmonumenten presenteerde dit plan eind vorig jaar om zo snel mogelijk de stikstofuitstoot in Nederland te verminderen. De voorgestelde extra maatregelen en versnelling van de bestaande maatregelen kunnen helpen om de natuur te herstellen en Nederland van het stikstofslot te halen.

In het plan wordt een evenwichtige bijdrage gevraagd van alle sectoren. Beide energiekoepels ondersteunen de bronmaatregelen die in het plan bepleit worden en benadrukken dat juist projecten in het kader van de energietransitie de volle aandacht van de commissie Schoof behoeven. Natuurinclusieve aanleg van duurzame energie en energie-infrastructuur biedt daarbij ook kansen voor natuur en landschap.
 
NVDE-voorzitter Olof van der Gaag vindt het logisch zich aan te sluiten bij het pleidooi van Bouwend Nederland, VNO-NCW en de natuurorganisaties. Ook voor energieprojecten staat immers buiten kijf dat er stevige maatregelen nodig zijn aan de bron. 'Sowieso is het niet logisch dat de bouw van duurzame energieprojecten gedwarsboomd wordt door stikstofregels, terwijl zij juist een bijdrage leveren aan de vermindering van stikstofemissies. Het kleine beetje stikstofuitstoot tijdens de bouw valt in het niet bij de stikstofwinst die je decennialang boekt als de projecten eenmaal operationeel zijn. Naast de inzet op emissiereductie moet er daarom voor de bouw van duurzame energieprojecten van eigen bodem en energie-infrastructuur een juridisch houdbare vrijstelling komen van de stikstofregels en voorrang bij het benutten van vrijgekomen stikstofruimte.'

Startschot Gjin Plestik nei ús Waad: GPS-drijvers volgen route plastic afval

Hoe beweegt plastic afval zich in het Friese oppervlaktewater richting de Waddenzee? Het project Gjin Plestik nei ús Waad maakt dat inzichtelijk met drijvende GPS-trackers. Vijf Friese bestuurders hebben op vrijdag 7 februari in de Leeuwarder Prinsentuin de eerste oranje drijvers in het water gegooid.

Plastic afval is een groeiend milieuprobleem, in het bijzonder in de ecosystemen in het binnenwater en in zee. Plastic vergaat niet, maar breekt af in steeds kleinere deeltjes. Die kunnen de gezondheid van dieren en mensen schaden. Van het plastic in de Waddenzee is ongeveer driekwart afkomstig uit eigen land, heeft de Waddenacademie eerder vastgesteld in een analyse. Met het project Gjin Plestik nei ús Waad willen onderzoekers en overheden in beeld krijgen hoe het zit met het aandeel uit het Friese binnenwater.

Hiervoor hebben vijf bestuurders op vrijdag 7 februari het startschot gegeven: gedeputeerde Friso Douwstra van de provincie Fryslân, dagelijks bestuurder Monique Plantinga van Wetterskip Fryslân, wethouders Gijs Jacobse (Leeuwarden) en Michel Rietman (Súdwest-Fryslân) en directeur Gerben Huisman van het Waddenfonds. Zij wierpen oranje drijvers in de Noorder Stadsgracht, in de Leeuwarder Prinsentuin. De drijvers hebben het formaat van een frisdrankflesje en zijn uitgerust met een GPS-tracker die de route van de drijver vastlegt onder invloed van wind en stroming. De uitkomsten geven een beeld van de manier waarop plastic afval zich verplaatst in het oppervlaktewater.

Om beter inzicht te krijgen in het plasticprobleem worden op meerdere plaatsen drijvers  ingezet. Daarnaast komen bij bruggen camera’s die langsdrijvend afval registreren. De beelden worden met behulp van kunstmatige intelligentie geanalyseerd. Om het beeld compleet te krijgen vinden tenslotte op tientallen plaatsen bemonsteringen plaats, waarbij fijnmazige netten microplastics uit het water filteren.

Wanneer de routes en hotspots in beeld zijn gebracht, zullen in het vervolg van het project gerichte maatregelen worden getroffen om plastic uit het water te halen met speciale afvangsystemen. Tegelijkertijd wordt er ingezet op preventie, met voorlichtingscampagnes.

Noria Sustainable Innovators uit Delft is de uitvoerder van Gjin Plestik nei ús Waad. Provincie, Wetterskip en de gemeenten Leeuwarden en Súdwest Fryslân financieren een deel. Deze overheden nemen regelmatig deel aan het projectteam om resultaten en vervolgstappen te bespreken. Hierdoor wordt de betrokkenheid en continuïteit geborgd binnen de organisaties, ook na afronding van het huidige project. Het project loopt tot eind 2027 en kost ruim €1,2 miljoen. Hiervan is bijna de helft gefinancierd door het Waddenfonds. 

DCMR luistert naar nestgeluid in Rotterdamse haven

Twee jaar lang wordt in de Rotterdamse haven op diverse aanlegplaatsen het geluid gemeten van afgemeerde tankers, containerschepen en bulkschepen. Dit specifieke geluid, dat niet het laden/lossen van de schepen betreft, noemt men nestgeluid.

De gezamenlijke waarneming van de diverse geluiden van de op dat moment afgemeerde schepen is belangrijk voor de verdere ontwikkeling van het meetsysteem. Door gezamenlijk te luisteren krijgen alle betrokken geluidspecialisten een gedeeld begrip van de verschillende geluidsbronnen die het geluid veroorzaken.

De informatie over het nestgeluid is nodig voor het vaststellen van de Geluid Productie Plafonds (GPP's) die over enkele jaren de huidige geluidzones in de haven gaan vervangen. Met de GPP's reguleert men de totale hoeveelheid geluid die bedrijven gezamenlijk mogen produceren. Zo kan DCMR samen met het Havenbedrijf en de gemeente Rotterdam werken aan een gezonde, veilige en duurzame leefomgeving in en rondom de Rotterdamse haven.

'Wasbare billendoekjes zijn een goed alternatief voor wegwerpdoekjes'

Het kabinet wil een verbod op vochtige doekjes met plastic erin. Die worden bijvoorbeeld gebruikt in het huishouden, voor vieze babybilletjes en op de wc. Vooral met kleine kinderen zijn de wegwerpdoekjes erg handig. Maar de doekjes worden nogal eens door de wc gespoeld of belanden op straat of op het strand. Het is goed voor consumenten om te weten dat er ook alternatieven voor doekjes met plastic zijn.  

In veel wegwerpbillendoekjes zit polyester, een synthetische textielvezel. In polyester zitten plastic microvezels, ook wel bekend als microplastics. Als consumenten doekjes door de wc spoelen komen deze microplastics in het water terecht. Het lukt waterzuiveringsbedrijven niet om alle microplastics uit het water te halen. Uiteindelijk komen ze als plastic afval in de oceanen terecht.

Op het etiket van billendoekjes staat soms 'plasticvrij'. In dat geval is meestal de natuurlijke textielvezel viscose gebruikt. Viscose wordt gemaakt van natuurlijke houtvezels, zoals cellulose in houtpulp, bamboe, of katoen, en draagt daardoor niet bij aan plasticvervuiling van het milieu. Zowel billendoekjes met een synthetische als een natuurlijke textielvezel horen bij het restafval.  

Omdat billendoekjes veel en vaak worden gebruikt en lang niet altijd op de juiste manier worden weggegooid, zorgt dit voor een berg (zwerf)afval. Om vervuiling van het milieu tegen te gaan kunnen mensen ook alternatieven voor wegwerpdoekjes gebruiken, zoals wasbare billendoekjes of een washandje met warm water. Wasbare billendoekjes zijn vaak gemaakt van bamboe, soms met een klein percentage polyester of elastaan.  

Bij het gebruik van wasbare billendoekjes wordt soms aangeraden wat druppels etherische olie bij de doekjes te doen voor een lekkere geur. Sommige mensen zijn echter allergisch voor bepaalde geurstoffen. Consumenten moeten daarom voorzichtig zijn met etherische oliën en ze niet direct op de huid aanbrengen. Etherische olie moet altijd buiten bereik van kinderen worden bewaard en niet verward worden met vitaminedruppels. Die flesjes kunnen erg op elkaar lijken.

Noord-Holland verlengt subsidie voor opruiming van lood in de bodem

De provincie Noord-Holland verlengt de subsidie voor gemeenten om lood uit de bodem op te ruimen. Dit jaar is er 761.414 euro beschikbaar.

In Nederland is door de jaren heen veel lood gebruikt in de bouw en industrie. Hierdoor is er op sommige plekken een hoge concentratie lood in de bodem aanwezig. De afgelopen jaren heeft de provincie onderzoek naar lood in de bodem op schoolpleinen, kinderspeelplaatsen en schooltuinen uitgevoerd en op basis hiervan locaties met risico’s gesaneerd.

Lood in de bodem kan leiden tot gezondheidsrisico's, vooral voor kinderen van 0 tot 6 jaar. Blootstelling aan lood kan de ontwikkeling van de hersenen nadelig beïnvloeden. Kinderen kunnen bijvoorbeeld aan lood worden blootgesteld door het inslikken van vervuilde grond of stof dat in de lucht zweeft waar lood in terecht is gekomen. Daarom is het belangrijk dat kinderen zo min mogelijk in aanraking komen met lood.

Alle gemeenten in Noord-Holland, behalve Amsterdam, Alkmaar, Haarlem en Zaanstad, kunnen deze subsidie aanvragen. Die grote gemeenten zijn zelf het bevoegd gezag vanwege hun omvang en de expertise die ze zelf al in huis hebben. De andere gemeenten gebruiken deze subsidie voor verschillende activiteiten. Bijvoorbeeld het opstellen van een plan om diffuus lood aan te pakken, voor onderzoek naar of het saneren van de bodem en voor communicatie met inwoners over hoe ze risico’s kunnen verminderen.

Mode-industrie maakt nauwelijks begin met verplicht recyclen

 

De mode-industrie is de op één na meest vervuilende sector ter wereld. Alleen in Nederland wordt jaarlijks zo’n 300 miljoen kilo aan kleding afgedankt. Om deze verspilling te verminderen, is de industrie sinds 1 januari zelf verantwoordelijk voor het inzamelen en recyclen van hun producten. In de praktijk gebeurt dit echter nauwelijks.

Volgens de wet Uitgebreide Producentenverantwoordelijkheid (UPV) moet de sector in 2025 minstens 50 procent van de in 2024 verkochte kleding opnieuw gebruiken of recyclen. Tot nu toe blijft dat percentage steken op slechts 0,3 procent.

Hoewel de wet al in juli 2023 werd ingevoerd, kregen kledingproducenten een overgangsperiode van anderhalf jaar. Vanaf nu moeten ze steeds meer ingezameld textiel hergebruiken of recyclen, met een minimale doelstelling van 75 procent in 2030. Daarnaast worden de regels aangescherpt: vanaf 2026 moeten producenten niet alleen rapporteren hoeveel textiel ze op de markt brengen, maar ook hoeveel ervan wordt ingezameld, hergebruikt en gerecycled. De Inspectie Leefomgeving en Transport zal hier vanaf halverwege 2026 op toezien.

Ondertussen kampen inzamelaars zoals Sympanie met financiële uitdagingen. Producenten vergoeden momenteel zo’n 30 cent per kledingstuk.

Stroomopwaarts digitaal geactualiseerd

Stroomopwaarts, het 2020 verschenen boek over de revoluties in elektriciteit is digitaal geactualiseerd en zwaar uitgebreid tot 320 pagina's. Er is een uitgebreid hoofdstuk over de recente energiecrisis  (de gevolgen van de coronacrisis en de aanvallen op Oekraïne) en de hoofdstukken over recente toepassingen zijn bijgewerkt. Ook zijn er nieuwe hoofdstukken toegevoegd over de zonneauto en windenergie met vliegers. 

Toen de Russische president Poetin op 24 februari 2022 besloot Oekraïne binnen te vallen om in Kiev een marionettenregering te installeren, konden we nog niet vermoeden hoe groot de energiecrisis zou worden als gevolg van de opgelegde sancties. De energiemarkt was al in rep en roer door sterk gestegen stroom- en gasprijzen als gevolg van de aantrekkende markt na de coronapandemie. Maar toen Rusland gas inzette als politiek wapen, werd de wereld geconfronteerd met historische prijsstijgingen en de hoogste inflatie sinds de Tweede Wereldoorlog. Het begrip energiearmoede maakte zijn entree en het kabinet moest vergaande maatregelen nemen om de lastendruk te verlichten. Nog maar nauwelijks nadat het stof van deze crisis was neergedaald was de volgende crisis een feit: de capaciteitsproblemen op het elektriciteitsnet. Dat net is simpelweg niet berekend op grootschalige opwekking van elektriciteit met zonnepanelen en windturbines die we nu zo hard nodig hebben.

f van het aardgas en vragen ze om een (zwaardere) aansluiting op het elektriciteitsnet.
Energiecrises zijn van alle tijden, en ze houden bijna allemaal verband met oorlogen, maar zelden zijn we de afgelopen twee jaar zo hard met de feiten op de neus gedrukt, of liever gezegd: op onze afhankelijkheid van fossiele brandstoffen. De energietransitie die al in gang was gezet voor de coronacrisis, heeft een enorme boost gekregen. Zelden zijn er zoveel projecten aangekondigd die onze huizen volledig aardgasvrij moeten maken, worden er weer plannen gesmeed voor kerncentrales en is de vraag naar zonnepanelen nog nooit zo hoog geweest.

De nieuwe versie kan hier digitaal worden gedownload

Apple aangeklaagd vanwege PFAS in Apple Watch-bandjes

Apple wordt aangeklaagd. Het bedrijf zou consumenten onvoldoende hebben geïnformeerd over de aanwezigheid van deze 'eeuwige chemicaliën' in zijn horlogebandjes. PFAS kan via de huid in het lichaam terechtkomen met mogelijk schadelijke gevolgen voor de gezondheid.

De rechtszaak ingediend in Californië en gaat specifiek om de Sport Band, Ocean Band en Nike Sport Band. Al deze bandjes zijn gemaakt van hetzelfde materiaal: fluorelastomeren.

De aanklagers stellen dat Apple zich bewust was van de aanwezigheid van PFAS in zijn producten, inclusief de mogelijke gevaren voor de gezondheid. Daarom wordt er geëist dat het verkoop van de bandjes stopt en Apple een boete krijgt.

Satelliet wijst schepen aan die te veel stikstof uitstoten

Schepen op zee stoten enorme hoeveelheden stikstof uit. Dat is een wereldwijd en vooral complex probleem. Onderzoekers van Wageningen University & Research deden met satellietmetingen een opvallende ontdekking over de uitstoot van de nieuwste schepen. Hun conclusie doet stof opwaaien bij de Internationale Maritieme Organisatie van de VN.

Het stikstofprobleem houdt het landbouwdebat in zijn greep, in ieder geval in Nederland. Industrie en transport over land en door de lucht zijn - in mindere mate - ook onderwerp van gesprek. Maar de internationale scheepvaart blijft grotendeels buiten schot in het publieke debat, terwijl de uitstoot van stikstofverbindingen aanzienlijk is. De wereldwijde uitstoot van NO2 per jaar door schepen bedraagt 24,4 miljard kilogram, schrijft de afgelopen najaar aan Wageningen University & Research gepromoveerde Christoph Riess. Hoewel de uitstoot van schepen niet direct bijdraagt aan het neerslaan van stikstof in de Nederlandse natuur, zorgt deze uitstoot van stikstof wel voor luchtvervuiling.

De ILT, de leerstoelgroep Meteorologie en Luchtkwaliteit (Folkert Boersma) en onderzoekers van de Universiteit Leiden startten een onderzoek om de stikstofuitstoot van schepen over de hele wereld te meten. Het meetinstrument voor hun onderzoek, TROPOMI, bevindt zich op 824 kilometer hoogte. Dit in Nederland ontwikkelde meetinstrument zit vast aan een satelliet van de European Space Agency. In één dag brengt TROPOMI de hele aardse atmosfeer volledig in kaart. Zo ‘ziet’ het de belangrijkste bestanddelen van de dampkring, waaronder ozon, stikstofdioxide (NO2), zwaveldioxide (SO2), koolmonoxide (CO), methaan (CH4), formaldehyde (HCHO) en fijnstof.

Nederlandse klimaatcamera brengt wereldwijde fijnstofvervuiling in kaart

Met een innovatieve Nederlandse uitvinding – een klimaatcamera op een satelliet – hebben wetenschappers het afgelopen jaar de wereldwijde verspreiding van fijnstof in kaart gebracht. De hoogste concentraties vervuiling zijn gemeten in India, Centraal-Afrika en Zuid-Amerika.

De metingen, uitgevoerd met de SPEXone-instrument, helpen niet alleen om de fijnstofconcentraties vast te stellen, maar ook om te begrijpen hoe deze microscopische deeltjes bijdragen aan de opwarming van de aarde.

Een grote veroorzaker van fijnstof is brand, zowel door natuurbranden als door landbouwpraktijken.

Fijnstof, ook bekend als aerosolen, komt in veel vormen voor. Het kan gaan om vervuilende zwaveldeeltjes uit voertuigen en fabrieken, maar ook om natuurlijke deeltjes zoals zout uit zeewater, zand uit de Sahara en stuifmeel van planten.

Dankzij SPEXone is nu een wereldwijde kaart van fijnstofvervuiling samengesteld. Deze toont aan dat de situatie in Europa aanzienlijk verbeterd is ten opzichte van de jaren tachtig.

Uitvoeringsagenda Klimaatadaptatie Zuid Holland geeft overzicht

Zuid-Holland is een laaggelegen en dichtbevolkte deltaprovincie, en daarmee extra kwetsbaar voor klimaatverandering. Dat ons klimaat verandert is zichtbaar. Denk bijvoorbeeld aan hevige regenbuien met wateroverlast tot gevolg of juist hele droge perioden. Rapportages van het  KNMI en het IPCC laten ook zien dat actie nodig is.

In het Nationaal Deltaprogramma is afgesproken dat klimaatadaptatie een integraal onderdeel moet zijn van het beleid en handelen van overheden. Met de Provinciale Uitvoeringsagenda Klimaatadaptatie 2025-2027(opent in nieuw venster) geven we hier invulling aan. In deze agenda beschrijven we de activiteiten van de provincie die bijdragen aan de landelijke ambitie om in 2050 klimaatbestendig en waterrobuust te zijn.

Arne Weverling: 'Klimaatadaptatie is een zaak van ons allemaal. Gelukkig zien we dat het thema klimaatadaptatie steeds beter is verankerd in onze eigen organisatie. Bij de vele opgaven waar we voor staan, zoals bijvoorbeeld de bouw van woningen of (her)inrichting van wegen, wordt klimaatverandering meegewogen zodat we toekomstbestendige keuzes maken. En door in de planfase bewust te zijn van de impact van klimaatverandering kunnen beslissers kiezen voor aanpassingen vooraf, in plaats van geconfronteerd te worden met schade achteraf.'

In de uitvoeringagenda staan de activiteiten die bijdragen aan klimaatadaptatie die al zijn gepland; er worden géén nieuwe investeringen of projecten aangekondigd. We blikken terug op de behaalde resultaten en kijken vooruit naar de acties die in de komende jaren nog volgen.

DCMR legt sanctie op aan Chemours voor lozing van PFAS-soort

DCMR Milieudienst Rijnmond legt namens het provinciebestuur van Zuid-Holland een sanctie op aan Chemours voor het lozen van de PFAS-soort tetrafluorpropaanzuur (TFPrA). Het chemiebedrijf in Dordrecht heeft geen vergunning om deze stof te lozen. Het moet een dwangsom betalen bij een nieuwe lozing van TFPrA. De dwangsom kan maximaal oplopen tot een bedrag van € 3.750.000.

Bij een onderzoek door Chemours zelf kwam aan het licht dat het de zeer zorgwekkende stof TFPrA loost op het rioolwater. TFPrA is net als TFA een PFAS-soort met een korte keten. De stof ontstaat  tijdens productieprocessen in de fabriek. Het bedrijf heeft dit gemeld aan DCMR Milieudienst Rijnmond. Analyses in opdracht van DCMR hebben de aanwezigheid van deze stof bevestigd.

Er is geen acuut milieu- en gezondsheidsrisico dat direct ingrijpen noodzakelijk maakt. Daarom is gekozen voor een last onder dwangsom.

DCMR controleert de lozingen en uitstoot van Chemours met regelmaat. Daarnaast voert Chemours ook zelf metingen uit. Volgens de revisievergunning uit 2022, die nog niet officieel in werking is vanwege een lopende rechtszaak, is Chemours verplicht om zelf te onderzoek te verrichten naar de lozingen van PFAS-stoffen die niet onder de vergunning vallen.

Als blijkt dat het bedrijf nieuwe PFAS-componenten loost, moet Chemours in eerste instantie een vergunning aanvragen. Dat heeft Chemours gedaan. Uit van Chemours verkregen informatie en de vergunningaanvraag van Chemours blijkt dat het bedrijf 1.500 kg TFPrA via het riool wil afvoeren. Het provinciebestuur van Zuid-Holland kan dit niet toestaan. Bovendien blijkt Chemours al eerder op de hoogte te zijn geweest van de aanwezigheid van (grote hoeveelheden) TFPrA in het afvalwater dan Chemours met DCMR gedeeld heeft. Daarom heeft DCMR namens het provinciebestuur een last onder dwangsom opgelegd.

De komende maanden gaat DCMR door met het controleren van het afvalwater op het riool op TFPrA. Een onafhankelijk laboratorium analyseert of er TFPrA in zit, en zo ja, hoeveel. Chemours heeft het recht om bezwaar te maken tegen het dwangsombesluit en kan de rechter vragen het besluit tijdelijk te schorsen.

Onderzoek milieueffecten zoekgebieden windenergie ter inzage

Vanaf 3 februari ligt het planMER ter inzage van de zoekgebieden voor windenergie. Het gaat om bestaande, aangepaste en nieuwe zoekgebieden voor windenergie.

Deze zoekgebieden staan in de Regionale Energie Strategieën (RES) van Noord-Holland Noord en Noord-Holland Zuid. Hierin staat waar kansen worden gezien voor het grootschalig opwekken van zonne- en windenergie. De eerste versie is in 2021 vastgesteld en in 2024 is de kaart van de beide RES’en geactualiseerd. De herijking RES 2024 gaat over wijzigingen op de kaart met zoekgebieden. Gemeenten en waterschappen hebben deze kaart in 2024 vastgesteld.

In de planMER bij de RES 1.0 uit 2021 is volgens de landelijke Commissie MER onvoldoende aandacht geweest voor alternatieve zoekgebieden en dit is wel verplicht. De provincie heeft daarom als onderdeel van het huidige planMER-traject voor de ‘Herijking RES 2024’ een onderzoek naar alternatieven gedaan. Hierin worden mogelijk alternatieve gebieden voor windenergie buiten de bestaande en nieuw aangedragen RES-zoekgebieden onderzocht. Bij de selectie van alternatieve gebieden is gekeken naar locaties zonder belemmeringen, zoals voldoende afstand tot woningen en natuur. Ook is gekeken naar locaties met een hoge elektriciteitsvraag, zoals terreinen van waterschappen, bedrijventerreinen en kassengebieden.

Of een van deze alternatieve zoekgebieden ook daadwerkelijk wordt aangewezen als RES- zoekgebied voor windenergie besluiten de gemeenten. De provincie wijst met deze nieuwe kaart dus niet zelfstandig nieuwe windzoekgebieden aan. Het planMER geeft alleen milieueffect-inzichten voor mogelijke alternatieve windzoekgebieden die kunnen helpen bij het halen van de RES-doelstellingen in 2030, of voor de opgave na 2030.

SKAO lanceert CO₂-Prestatieladder versie 4.0: Op weg naar 0 uitstoot

Stichting Klimaatvriendelijk Aanbesteden & Ondernemen (SKAO) introduceert vandaag versie 4.0 van de CO₂-Prestatieladder, het toonaangevende duurzaamheidsinstrument voor bedrijven en overheden die actief werk maken van CO₂-reductie. De vernieuwde versie biedt een aangescherpte aanpak, gericht op het ondersteunen van organisaties bij het behalen van ambitieuze klimaatdoelen en het versnellen van de energietransitie.

Versie 4.0 introduceert voor de hogere treden een klimaattransitieplan als kernonderdeel, waarmee organisaties een pad uitstippelen naar 0 uitstoot uiterlijk in 2050. Het plan omvat concrete tussendoelen en bijbehorende maatregelen, afgestemd op de specifieke situatie van elke organisatie. Het klimaattransitieplan stimuleert samenwerking binnen ketens en helpt organisaties om gericht CO₂-reductie te realiseren, zowel op korte als lange termijn. Door ambitie te combineren met praktische handvatten, ondersteunt versie 4.0 organisaties bij het ontwikkelen van effectieve en toekomstgerichte strategieën voor emissiereductie.

Versie 4.0 van de CO₂-Prestatieladder sluit beter aan op internationale richtlijnen, zoals de klimaatdoelen van het Klimaatakkoord van Parijs en de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD). Dit helpt bedrijven niet alleen om aan wetgeving te voldoen, maar biedt ook een praktische leidraad om maximale impact te maken met CO₂-reductiemaatregelen.

De CO₂-Prestatieladder is in 2009 geïntroduceerd en sindsdien uitgegroeid tot hét instrument in Nederland om klimaatbewust ondernemen te bevorderen. Ruim 8000 organisaties (1500 certificaathouders plus entiteiten) en ruim 300 aanbestedende diensten maken gebruik van de ladder. Uit onderzoek blijkt dat organisaties die gecertificeerd zijn voor de CO2-Prestatieladder twee keer zo snel CO2 reduceren dan niet gecertificeerde organisaties.

Aanpassingen milieuregels voor nieuwe wijk Rijnpark ter inzage

De gemeente Arnhem zet een nieuwe stap richting de ontwikkeling van de nieuwe wijk Rijnpark. De ontwerpwijzigingen van het omgevingsplan liggen vanaf 20 januari 2025 ter inzage. Het gaat om het aanpassen van de milieuregels in het omgevingsplan voor Rijnpark en een klein deel van bedrijventerreinen Het Broek en Nieuwe Haven. Hiermee wordt ruimte gemaakt voor een groene, veilige en levendige wijk waar wonen, werken en recreatie samenkomen.

ProRail en NS hebben rangeerterreinen in het midden van de beoogde nieuwe wijk. Zij erkennen het belang van de ontwikkeling van Rijnpark. Er is een convenant gesloten waarin ProRail en NS de gemeente Arnhem toezeggen geen gebruik te maken van de mogelijkheid om uitbreiding van hun milieuvergunning aan te vragen, zodat de voorbereidingen voor de nieuwe wijk kunnen doorgaan.

Met de nu voorgestelde wijzigingen in het omgevingsplan worden de milieuregels aangepast. Dit betekent dat bestaande bedrijven in het gebied hun activiteiten kunnen voortzetten totdat de bouw van Rijnpark start, maar hun uitbreidingsmogelijkheden worden beperkt om toekomstige woningbouwontwikkelingen niet moeilijker te maken. In het zuidoosten van Rijnpark blijft ruimte voor bedrijven, zodat er voldoende afstand blijft tussen bedrijvigheid en woningen. Hierdoor is de impact op de bedrijventerreinen Het Broek en de Nieuwe Haven kleiner gemaakt dan eerder verwacht. Er zijn twee ondernemersbijeenkomsten gehouden waarin uitleg werd gegeven over de aanpassingen van het omgevingsplan en ondernemers vragen konden stellen over wat het betekent voor hun bedrijf.

De gemeente maakt een transformatieplan en gaat verder in gesprek met bedrijven in het gebied om samen te kijken naar hun toekomst. Sommige bedrijven kunnen een plek krijgen in de nieuwe wijk, andere bedrijven kunnen mogelijk een plek krijgen op een andere locatie in Arnhem of in de regio.

De ontwerpwijzigingen van het omgevingsplan zijn worden ter inzage gelegd, vanaf 20 januari 2025 vandaag kan iedereen reageren. Tijdens en na deze periode blijft de gemeente in gesprek met ondernemers, bewoners en andere betrokkenen om Rijnpark samen vorm te geven.