Methaan: onzichtbaar, maar niet ongezien

De uitstoot van CO2 en methaan neemt nog altijd toe. Methaan is na CO2 het belangrijkste broeikasgas. Het is verantwoordelijk voor één derde van de opwarming tot nu toe. Om de lange termijn opwarming te beperken moeten we binnen een aantal decennia ophouden met netto CO2 uitstoten. Maar op de korte termijn heeft minder methaan uitstoten meer effect. Dat komt omdat methaan veel korter in de atmosfeer verblijft dan CO2. Sinds kort kunnen we met behulp van satellieten vanuit de ruimte zien waar veel methaan wordt uitgestoten. De Verenigde Naties gebruiken deze informatie om overheden en bedrijven verantwoordelijk voor die uitstoot aan te sporen om deze methaanlekken te dichten.

Wanneer het gaat over de beperking van de opwarming, gaat de meeste aandacht uit naar CO2. Daar is een goede reden voor: CO2, dat vrij komt bij verbranding van fossiele brandstoffen en ontbossing, is verantwoordelijk voor het grootste deel van de opwarming. De opwarming zal pas stoppen als we (netto) geen CO2 meer uitstoten, maar het duurt honderden tot zelfs duizenden jaren voordat de hoeveelheid CO2 in de atmosfeer weer terug zal zijn op zijn natuurlijke niveau met bijbehorende lagere temperatuur.  

Omdat de hoeveelheid CO2 in de atmosfeer zo langzaam reageert duurt het een tijd voordat een lagere uitstoot van CO2 effect heeft op de opwarming. De hoeveelheid CO2 in de atmosfeer -en dus de opwarming- zal maar langzaam ombuigen als we de uitstoot verminderen. Voor methaan ligt dit anders.

Methaan wordt relatief snel chemisch afgebroken in de atmosfeer en blijft daardoor slechts een jaar of 10 in de atmosfeer. De hoeveelheid methaan reageert dus vrij snel op een verlaagde uitstoot, in tegenstelling tot CO2. Overigens is een verblijftijd van 10 jaar nog steeds een stuk langer dan de meeste vormen van luchtverontreiniging. Zo blijven stikstofoxiden maar een paar uur in de lucht voordat ze chemisch worden afgebroken, en fijnstof een paar dagen of hooguit weken voordat het neerdwarrelt of uitregent. Hoe korter de verblijftijd in de atmosfeer, hoe sneller de hoeveelheid ervan daalt als de uitstoot daalt. Als de uitstoot van stikstofoxiden ineens fors wordt teruggebracht, zoals tijdens de corona lockdowns noodgedwongen gebeurde, zal de lucht al een dag later veel schoner zijn. En omgekeerd natuurlijk ook: wanneer we weer gaan uitstoten, is de lucht binnen de kortste keren weer zo vies als het was.