Duitsland verbiedt Apple Watch-label CO₂ neutraal

Een rechtbank in Frankfurt heeft geoordeeld dat Apple niet langer mag adverteren dat de Apple Watch CO₂-neutraal is. De Duitse rechter oordeelde dat deze claim consumenten misleidt, nadat milieuorganisatie Deutsche Umwelthilfe bezwaar had gemaakt.

Apple introduceerde in september 2023 de Apple Watch Series 9 en Ultra 2 als zijn eerste carbon neutral-producten. Later kwam daar de Series 10 bij, op voorwaarde dat deze gebruikt wordt met bijpassende bandjes zoals de Sport Loop of Braided Solo Loop.

Apple stelt dat een Watch gemiddeld zo’n 8 kg CO₂ uitgeeft—een vermindering van 80 % ten opzichte van 2015. Dit is te danken aan het gebruik van groene stroom, hergebruikte materialen en scheepstransport in plaats van vliegtuigen. De resterende uitstoot compenseert Apple via koolstofkredieten, onder andere door bosprojecten.

De juridische crux draait om het Paraguay-thuizenbosproject waar Apple bos uitplant om CO₂ te compenseren. Slechts 75 % van het terrein ligt vast tot 2029—daarna is niets zeker. Hierdoor is de langdurige effectiviteit van de compensatie onvoldoende gegarandeerd, aldus de rechtbank.

Apple laat weten teleurgesteld te zijn, maar stelt dat de uitspraak de kern van hun klimaatstrategie niet ondermijnt. 

‘Een breed, compleet verbod voor PFAS en andere ZZS-stoffen is nu snel nodig’

Nederland beschikt over een beperkt aantal bronnen voor de productie van drinkwater; grondwater (goed voor ruwweg 60% van ons drinkwater), oppervlaktewater (39%) en duinwater (1%). De waterkwaliteit van deze bronnen is belangrijk voor ons drinkwater en bepaalt welke zuiveringsinspanning een drinkwaterbedrijf moet leveren. Waar lopen de drinkwaterbedrijven tegenaan op het gebied van bronkwaliteit en hoe gaan zij hiermee om?

Zo’n 15% van het drinkwater dat Waterbedrijf Groningen produceert, wordt gemaakt van oppervlaktewater uit de Drentsche Aa; de overige 85% is afkomstig van grondwater. ‘Van onze vijf grondwaterwinningen zijn er twee goed beschermd door een niet-doorlatende kleilaag in de bodem’, aldus manager Technologie Mark Schaap. ‘Bij drie winningen ontbreekt zo’n natuurlijke barrière en kan oppervlaktewater – met de daarin voorkomende verontreinigingen – het grondwater bereiken. In de putten van deze winningen komen wij steeds meer bestrijdingsmiddelen uit de landbouw, chemicaliën, medicijnresten, PFAS en zoetstoffen tegen.’

De waterkwaliteit is de afgelopen jaren flink achteruitgegaan, zegt Schaap: ‘We monitoren onze bronnen intensief en we zien het aantal en de concentratie van ongewenste stoffen in het gronden oppervlaktewater gestaag toenemen. Deels zijn wij in staat om de verontreinigingen in onze zuivering te verwijderen, waardoor de niveaus van deze stoffen nu nog binnen de normen van de Drinkwaterwet blijven. Wel zijn wij steeds meer geld kwijt aan het frequenter regenereren van onze actiefkoolfilters en aan monitoring. Naast een brede screening controleren wij inmiddels specifiek op zo’n 800 verschillende organische microverontreinigingen.’

‘Het stroomgebied van de Drentsche Aa is een nationaal park met natuur, bewoning en landbouw. Wij besteden veel tijd aan gebiedsmanagement met stakeholders. Het gaat daarbij om overleg met landbouwers over bijvoorbeeld spuitvrije zones langs de oevers, het tegengaan van erfafspoeling, het juiste gebruik van bestrijdingsmiddelen of alternatieven daarvoor. Soms weten boeren niet eens dat hun land naast een waterwingebied ligt, of dat er PFAS in hun bestrijdingsmiddelen zit.’

Schaap: ‘Het belangrijkste is een snel en breed verbod op de productie en het gebruik van PFAS. Daarnaast moet er landelijk bij de toelating en het gebruik van chemische stoffen strenger worden gekeken naar de invloed ervan op de waterkwaliteit en de gevolgen voor de drinkwatervoorziening. Met name voor Zeer Zorgwekkende Stoffen pleiten wij voor een strenge bronaanpak, met strikte normen en toelatingseisen. Uitgangspunt moet zijn het voorzorgsprincipe: wat er niet in komt, hoef je er ook niet uit te halen. De verschillende overheden moeten hun wettelijke zorgplicht voor de drinkwatervoorziening echt serieus gaan invullen. We zien in de provinciale omgevingsverordeningen wel regels over het wel of niet toestaan van bepaalde bestrijdingsmiddelen. Maar als er dan vervolgens nauwelijks of geen sprake is van toezicht en handhaving is, blijft dat een dode letter.’

Een relatief nieuw probleem is de verontreiniging van het grondwater door gebiedsvreemd oppervlaktewater dat infiltreert in noodbergingsgebieden, bij natuurvernatting of om veenoxidatie tegen te gaan. Schaap: ‘Wij merken dat bijvoorbeeld bij de rivier de Hunze en rondom het Zuidlaardermeer, waar het waterschap en de provincie natte natuurgebieden creëren. Omdat er op dat oppervlaktewater ook effluent van rioolwaterzuiveringen (rwzi’s) wordt geloosd, komen stoffen zoals PFAS, medicijnresten en zoetstoffen alsnog bij het grondwater. De normen van de nieuwe Europese Richtlijn Stedelijk Afvalwater gelden niet voor de kleinere rwzi’s’. Wij pleiten dus voor een Nederlandse kop op de regelgeving: een verplichte aanvullende zuiveringstrap voor rwzi’s die impact hebben op bronnen voor de drinkwaterproductie. Dit betekent ook directe winst voor het milieu als geheel.’

Waternet is een echt oppervlaktewaterbedrijf, aldus senior adviseur Drinkwater Job Rook: ‘Ongeveer twee derde van ons drinkwater produceren wij uit oppervlaktewater uit het Lekkanaal bij Nieuwegein, dat na een voorzuivering wordt geïnfiltreerd in de duinen. Daarnaast gebruiken wij kwelwater uit de Bethunepolder bij Maarssen, en een klein beetje natuurlijk duinwater uit de Amsterdamse Waterleidingduinen. Het relatief schone water uit deze laatste twee bronnen gebruiken we om via opmenging met het minder schone Lekwater toch goed drinkwater te kunnen maken.’

‘Over het algemeen zien wij de afgelopen jaren dat de kwaliteit van onze bronnen terugloopt. Het meest evident is dat in het Lekkanaal, dat Rijnwater aanvoert. We zien daar een toename van bestrijdingsmiddelen, medicijnresten en veel Zeer Zorgwekkende Stoffen, waaronder PFAS. In droge perioden worden de concentraties van deze stoffen in de Rijn door de lagere waterafvoer onaanvaardbaar hoog. PFAS komen wij inmiddels overal tegen, zelfs in de duinen, als gevolg van sea spray en atmosferische depositie. Ons mooie, schone duinwater wordt in de ondergrond opeens bedreigd vanuit de lucht. Dat baart ons grote zorgen, want de duinen spelen al ruim 150 jaar een belangrijke rol in ons zuiveringssysteem en dat komt hierdoor nu onder druk te staan.’

‘Deze ontwikkelingen hebben tot gevolg dat we ons in een situatie bevinden die diametraal staat tegenover wat wij eigenlijk willen en wat wordt beschreven in de Kaderrichtlijn Water. In plaats van schoner worden de bronnen vuiler en in plaats van een eenvoudige zuivering moeten wij steeds geavanceerdere en duurdere zuiveringstechnieken inzetten om drinkwater te maken. Vanwege de toename van PFAS vervangen we sinds 2022 onze actiefkoolfilters met een hogere frequentie dan voorheen. De gebruikte kool wordt afgevoerd naar een verwerkingsbedrijf, daar gereinigd door verhitting en teruggebracht voor hergebruik. Behalve een grotere CO2-footprint leidt dit jaarlijks nu al tot ruim 1 miljoen euro extra kosten. Dat is niet wat we willen: drinkwater moet betaalbaar en bereikbaar blijven voor iedereen.’

‘Op de langere termijn is dit geen duurzame oplossing. Daarom willen we Zeer Zorgwekkende Stoffen zoals PFAS voor 100% uit het water halen. Je komt dan vanzelf terecht bij een zuiveringsmethode met RO of membraanfiltratie, waarmee alle stoffen uit het water worden verwijderd. Dat levert wel een sterk vervuilde reststroom op, waar je iets mee moet. Eigenlijk wil je stoffen zoals PFAS volledig uit de kringloop verwijderen, dus echt vernietigen. We moeten opeenstapeling in de natuur voorkomen, anders is het dweilen met de kraan open. In dat kader nemen wij ook deel aan een initiatief van de waterschappen, het project Winnovatie. Hierin wordt onderzoek gedaan naar technologie voor het compleet en definitief verwijderen van PFAS. Daarnaast onderzoeken wij alternatieve bronnen voor de productie van drinkwater in ons gebied, zoals brak kwelwater.’

Grondsanering Gerwenseweg-Kerkakkers gemeente Nuenen afgerond

De provincie Noord-Brabant heeft de grondsanering aan de Gerwenseweg-Kerkakkers in de gemeente Nuenen afgerond en start met de grondwatersanering. De grond was waarschijnlijk verontreinigd geraakt door aftappen van een pijpleiding tijdens de Tweede Wereldoorlog. De vervuilde grond is weggegraven in de tuinen van bewoners aan de Gerwenseweg en de Kerkakkers.

Zowel de bewoners als de provincie zijn positief over de goede samenwerking in dit voor de bewoners ingrijpende project. Het gat is inmiddels opgevuld met schone grond. Daarmee is het eerste deel van de werkzaamheden afgerond.

In 2020 ontdekte een bewoner een olieverontreiniging in de grond. Uit onderzoek bleek dat de grond en het grondwater vervuild is.

De oorzaak ligt waarschijnlijk bij het aftappen van de Pluto-pijpleiding tijdens de Tweede Wereldoorlog. De afkorting Pluto staat voor PipeLine Under The Ocean. Deze pijpleiding werd tijdens de oorlog gebruikt om brandstof te vervoeren vanuit Groot-Brittannië naar de geallieerde troepen op het vasteland van Nederland, België en Frankrijk.

De verontreinigde grond bevond zich in de achtertuin van enkele bewoners aan de Gerwenseweg en de Kerkakkers. Om de vervuiling in grond weg te kunnen halen, werden erfafscheidingen, schuren en beplanting in tuinen weggehaald. In de tuinen is onder begeleiding van een archeoloog de bovenlaag ontgraven. Dat is de bodemlaag die mogelijk archeologische resten of sporen bevat die waardevol zijn voor het bestuderen van het verleden. Vervolgens is onder milieukundige begeleiding een groot gat gegraven van ruim 4 meter diep. De opgegraven bovengrond werd opgeslagen in een tijdelijke depotlocatie. De verontreinigde ondergrond is direct afgevoerd in gesloten vrachtwagens. Na afloop is de ontgraving aangevuld met de schone bovenlaag en van elders aangevoerde schone grond.

Het weggraven van de vervuilde grond kostte meer tijd dan eerder werd gedacht. Zo bleek het vervuilde gebied groter te zijn dan eerder ingeschat. Daarnaast werd op de locatie Japanse duizendknoop gevonden. Deze plant kan grote schade veroorzaken aan bijvoorbeeld funderingen en rioleringen. Om verspreiding van deze schadelijke plant verder te voorkomen, moest hier zorgvuldig mee worden omgegaan. Dat nam extra tijd in beslag.

De grondwerkzaamheden, die in maart dit jaar startten, zijn afgerond en de locatie is opgeruimd. Er is een ondergrondse drainage geplaatst om grondwater te zuiveren. Het vervuilde grondwater wordt afgevoerd naar een zuiveringsinstallatie buiten het saneringsgebied. Deze installatie pompt grondwater op, maakt het schoon en brengt het water weer terug in de grond. De installatie blijft nog tot het einde van 2025 staan. Bewoners hebben geen last van deze installatie. Begin september viert het projectteam samen met de bewoners dat het project is afgerond.

De vervuiling gaat niet verder dan de achtertuinen aan de Gerwenseweg en de Kerkakkers. Er zijn beperkte olieverontreinigingen van de voormalige Pluto-leiding aangetroffen op andere plekken in Brabant (Aalst en Waalre), maar in de rest van Brabant niet. Wanneer er een klacht binnenkomt, zoals bij de Gerwenseweg-Kerkakkers, wordt daarop gereageerd. Dat betekent dat de provincie niet actief het voormalige leidingtracé heeft afgelopen en dat ook niet gaat doen.

Zoekmachine Ecosia wil Chrome overnemen, opbrengsten naar klimaat

Ecosia, de duurzame zoekmachine uit Berlijn, wil de Chrome-browser van Google overnemen zonder er voor te betalen. In plaats daarvan zou Ecosia 60 procent van de inkomsten willen benutten voor klimaatprojecten, terwijl de rest naar Google gaat.

Volgens Ecosia mag Google dan het intellectueel eigendom blijven behouden en zou Google zelfs de standaard zoekmachine mogen blijven leveren. Ecosia wil enkel het beheer van de browser voor een periode van tien jaar op zich nemen, daarna zou er opnieuw over nagedacht worden. Het huidige ontwikkelingsteam zou blijven bestaan.

Ecosia zegt dat het voorstel gericht is aan de rechter die verantwoordelijk is voor de beslissing over de toekomst van Chrome, om te laten zien dat alternatieven voor verkoop mogelijk zijn.

De zoekmachine stopt alle verdiensten direct in het aanplanten van bomen. Vorig jaar bracht het zijn eigen op Chromium gebaseerde ‘groene’ webbrowser uit.

Wespenoverlast neemt jaarlijks toe

Ruim een kwart van de Nederlanders heeft dit jaar al last gehad van wespen rond het huis en in de tuin. Eenzelfde percentage maakt zich zorgen over toename van de overlast. Toch neemt maar een klein deel preventieve maatregelen. Dat blijkt uit onderzoek door Multiscope in opdracht van Ongediertebestrijding Van der Velden onder ruim 1.000 Nederlanders.

In de noordelijke provincies is de overlast het grootst. In Drenthe heeft al bijna de helft van de inwoners (46%) last van wespen. In Friesland gaat het om 34% en in Overijssel om 31%. Ter vergelijking: in Noord-Holland en Zuid-Holland liggen deze percentages met respectievelijk 15% en 19% een stuk lager. Toch worden er ook in de provincies met de meeste overlast weinig maatregelen genomen.

Het bedrijf vindt dat zorgelijk, zeker gezien de klimaatontwikkelingen. Door warme winters en vroege lentes zijn er vaker grotere wespennesten, en begint het seizoen steeds eerder. "Insecten zoals de wesp reageren snel op temperatuurstijgingen. Daardoor worden we elk jaar vroeger in het seizoen met overlast geconfronteerd."

Ruim 40% van de Nederlanders voelt zich onveilig in de buurt van wespen. Opvallend is dat twee derde van de respondenten aangeeft wél te weten wat te moeten doen bij een wespennest. Die kennis vertaalt zich dus nauwelijks naar actie.

Zuid-Holland vervangt oude hoogovenslakken met schoon materiaal bij aanleg busbaan N206

De provincie Zuid-Holland laat circa 6.000 ton hoogovenslakken verwijderen, die recent bij wegwerkzaamheden ontdekt zijn. De hoogovenslakken werden aangetroffen bij de aanleg van de vrijliggende busbaan tussen Leiden en Katwijk naast de N206.

Uit testen bleek dat het materiaal onder de geldende milieunormen veilig genoeg is om hergebruikt te mogen worden. Toch heeft de provincie ervoor gekozen om de hoogovenslakken volledig te verwijderen. De kosten hiervan – ongeveer €400.000 – worden gedragen door de provincie en maken onderdeel uit van het bredere projectbudget voor de aanleg van de busbaan.

De slakken zijn zo'n 40 jaar geleden gebruikt als wegfundering, toen de potentiële risico's voor de omgeving nog niet bekend waren. Als wegfundering kwamen de slakken weinig in contact met regen- en grondwater. Daardoor is de kans klein dat gevaarlijke stoffen in de omgeving zijn beland.

De provincie verwacht geen vertraging bij de aanleg van de nieuwe busbaan door het vervangen van het materiaal. De verwijdering vindt plaats in de fundering van de oude parallelwegen Kooltuinweg, Achterweg en Zwenkgras. Deze parallelwegen worden weggehaald omdat de busbaan op die plek komt te liggen.

Naast de aanleg van de nieuwe vrijliggende busbaan worden er veel extra werkzaamheden gedaan, zoals een fietstunnel, nieuwe viaducten en groenzones. In juli 2026 is het project gereed.

Onderzoekers vinden revolutionaire manier om nucleair afval om te zetten in tritium

Een team Amerikaanse wetenschappers heeft een innovatieve techniek ontwikkeld waarbij nucleair afval wordt gebruikt als grondstof om tritium te produceren — een uiterst zeldzame waterstofvorm die essentieel is voor kernfusie­reactoren.

Tritium is, samen met deuterium, de belangrijkste brandstof voor kernfusie—een technologie die potentieel enorm veel schone energie kan opleveren. Vanwege de zeldzaamheid is het momenteel extreem duur: een kilogram kost ongeveer 33 miljoen dollar, terwijl wereldwijd nog slechts zo’n 30 kilo beschikbaar is—genoeg om een half miljoen huishoudens een half jaar van stroom te voorzien.

De nieuwe methode maakt gebruik van een deeltjesversneller om het nucleaire afval te bombarderen met neutronen. Hierdoor ontstaan reacties die leiden tot de aanmaak van tritium. Daarbij kan een reactor met een vermogen van 1 GW per jaar ruim 2 kg tritium produceren—ruim tien keer meer dan een fusiecentrale van vergelijkbare omvang zelf zou kunnen leveren.

Deze aanpak biedt een dubbele winst: het vermindert de hoeveelheid radioactief afval én levert tegelijkertijd cruciale brandstof voor toekomstige kernfusie centrales. De onderzoekers werken nu aan verdere modelberekeningen en onderzoeken wat de werkelijke kosten zijn om tritium op deze manier op te wekken.

Mochten de kosten gunstig uitvallen, dan zou deze ontdekking een gamechanger kunnen zijn in de race naar de eerste commerciële fusiecentrale — en zou de droom van schone, vrijwel onbeperkte energie dichterbij komen dan ooit.

Vermoedelijk tonnen radioactief water gelekt in Britse zee

Op de Britse basis Coulport bij Loch Long, vlakbij Glasgow, is vermoedelijk over een lange periode ernstig verouderde en slecht onderhouden leidinginfrastructuur verantwoordelijk voor het lekken van grote hoeveelheden radioactief water in zee. De betrokken incidenten zijn jarenlang verzwegen, volgens documenten van de Schotse milieu-inspectie SEPA, zoals gerapporteerd door The Guardian.

Veel van de circa 1.500 leidingen op de basis waren technisch gezien over hun ontwerplevensduur heen. Lekkages vonden plaats in 2010, opnieuw in 2019 en in 2021. Een incident in augustus 2019 leidde zelfs tot overstroming van een kernwapenverwerkingsruimte. SEPA noteert dat dit alles het directe gevolg was van gebrekkig onderhoud. Hoewel de vrijgekomen niveaus van tritium (een radioactieve waterstofisotoop) volgens hen geen direct gevaar voor de volksgezondheid vormden, noemde de toezichthouder het lozen onnodig.

De lekkages bleven onder de radar totdat na een langdurige juridische strijd – die zes jaar duurde – de meeste inspectierapporten uiteindelijk openbaar werden gemaakt. De Schotse informatiecommissaris David Hamilton oordeelde dat de betrokken documentatie “reputaties bedreigde”, niet de nationale veiligheid. Het Britse Ministerie van Defensie (MoD) had aanvankelijk getracht publicatie te voorkomen, maar uiteindelijk werden de rapporten in augustus vrijgegeven.

Hoewel Coulport zich bevindt buiten de civiele milieuregels vanwege de militaire status, stelde SEPA dat er sindsdien aanzienlijke verbeteringen zijn doorgevoerd op het gebied van onderhoud en assetmanagement. Jaarlijks worden de gegevens over radioactieve lozingen openbaar gemaakt en deze vallen volgens de toezichthouder niet meer onder ‘regulatorische zorg’. Een woordvoerder van het MoD benadrukte dat veiligheid en verantwoorde omgang met radioactieve stoffen altijd de hoogste prioriteit hebben en dat er nooit onveilige lozingen hebben plaatsgevonden.

Welke Europese steden zijn goed op weg om klimaatneutraal te worden?

Klimaatneutraliteit is een belangrijke doelstelling voor Nederland en de Europese Unie. Tegen 2050 willen we netto geen broeikasgassen meer uitstoten, om zo de opwarming van de aarde te beperken en toekomstige generaties te beschermen. Maar wat betekent het eigenlijk om klimaatneutraal te zijn? En welke landen of steden zijn al goed op weg om dit doel te bereiken?

Een regio is klimaatneutraal als de netto-uitstoot van broeikasgassen nul is. Aangezien een bepaalde minimale uitstoot van broeikasgassen onvermijdelijk is, kunnen we alleen klimaatneutraal worden door CO₂ actief uit de atmosfeer te verwijderen. De nog aanwezige uitstoot wordt dan door deze CO₂-verwijdering gecompenseerd. Wanneer meer CO₂ wordt verwijderd dan uitgestoten spreken we van negatieve emissies. 

De Europese Commissie selecteerde in april 2022 honderd steden, waaronder zeven Nederlandse, die als voorlopers in 2030 klimaatneutraal willen zijn. Dit is twintig jaar eerder dan de EU-brede doelstelling voor 2050. Deze steden ontvangen extra ondersteuning, kennis en financiering via de zogenoemde EU Mission for Climate-Neutral and Smart Cities. 

Voorbeelden van Europese steden die al grote stappen zetten: 

Lissabon (Portugal): investeert in groene mobiliteit en heeft een van de grootste netwerken van elektrische bussen. 
Malmö (Zweden): combineert duurzame woningbouw met sociale innovatie. 
Sevilla (Spanje): herstructureert haar stadskern volledig rondom voetgangers, fietsen en verkoeling. 
Hoewel de honderd geselecteerde Europese steden ambitieuze plannen hebben opgesteld om tegen 2030 klimaatneutraal te worden, is in 2025 nog geen van deze steden daadwerkelijk klimaatneutraal. De meeste bevinden zich in de overgangsfase, waarin beleidsontwikkeling, pilots en investeringsplannen centraal staan. De Europese Commissie beschouwt deze steden als experimentele proeftuinen, bedoeld om te leren en op te schalen richting 2050. De voortgang is ongelijk en het succes hangt sterk af van plaatselijke uitvoering, financiering en samenwerking. De steden liggen dus niet gezamenlijk op schema, maar vormen wel de kopgroep in de Europese klimaattransitie.

Nederlandse koplopers op weg naar klimaatneutraal 

In Nederland hebben Amsterdam, Den Haag, Rotterdam, Utrecht, Groningen en Eindhoven/Helmond (samenwerkingsverband) een EU Mission Label voor hun ambitieuze plannen: 

Amsterdam pioniert met het circulaire woonproject Schoonschip en zet in op energiebesparing, duurzame warmte en elektrisch vervoer. 
Utrecht volgt het model van de 15-minutenstad, waarin alle basisvoorzieningen bereikbaar zijn binnen 15 minuten lopen of fietsen. 
Rotterdam werkt aan klimaatadaptieve projecten, zoals Recycled Park: drijvende eilanden en wateropslag, en verbindt duurzaamheid met sociale innovatie. 

Wereldwijd plasticverdrag opnieuw vastgelopen

De onderhandelingen in Genève over een juridisch bindend wereldwijd verdrag tegen plasticvervuiling zijn ook deze keer zonder akkoord geëindigd. Vertegenwoordigers van 184 landen konden het niet eens worden over cruciale punten zoals beperking van de plasticproductie en de regulering van schadelijke chemicaliën.

Na elf dagen intensieve besprekingen presenteerde de voorzittende onderhandelaar, Luis Vayas Valdivieso, twee tekstvoorstellen. Geen van beide werden echter aangenomen.

De conceptteksten benadrukten dat de huidige plasticproductie en consumptie onhoudbaar zijn, maar bleven steken bij algemene verwoording en schrapten gedetailleerde en bindende maatregelen.

Kernleden van de High Ambition Coalition – waaronder Noorwegen, Australië, Tuvalu, Mexico en de Europese Unie – drongen aan op ambitieuze stappen, maar waren teleurgesteld dat deze onvoldoende werden weerspiegeld.

Olieproducerende landen als Saudi-Arabië, Koeweit, evenals grote economische machten zoals de VS, China en Rusland, verzetten zich krachtig tegen productieplafonds en verplichtende maatregelen, en pleitten voor een focus op recycling en vrijwillige initiatieven.

Grote bedrijven en organisaties, zoals Unilever, Walmart en de Business Coalition for a Global Plastics Treaty, beschouwden het concept als onvoldoende ambitieus en waarschuwden dat dit tot een versnipperde regelgeving zou leiden.

Mogelijk gevaarlijke stoffen in bibliotheekcollecties

De Bibliotheek UvA/HvA beheert een uitgebreide collectie aan historische materialen en erfgoed materiaal, waaronder boeken, kaarten en objecten van vóór 1960. Recent onderzoek door de nationale bibliotheek van Nederland (KB) heeft aangetoond dat in sommige historische collecties gevaarlijke stoffen aanwezig kunnen zijn, zoals arsenicum.

Hoewel de Bibliotheek UvA/HvA nog geen eigen onderzoek heeft uitgevoerd, vermoedt men op basis van de bevindingen van de KB dat ook deze collectie mogelijk dergelijke materialen kan bevatten. 

Vooralsnog is er geen reden tot ongerustheid. De informatie over mogelijk gevaarlijke stoffen beperkt zich tot collectiematerialen van vóór 1960. De gevaarlijke stoffen zijn doorgaans pas schadelijk bij intensief of langdurig contact, of als de materialen beschadigd zijn en stof of deeltjes vrijkomen. Het lenen, inzien en hanteren van onze collectiematerialen blijft veilig, mits met zorg en aandacht. 

Hittestress steeds groter wordend probleem in Nederland

Steeds meer Nederlanders hebben last van extreme hitte in huis tijdens warme zomerdagen. Milieu Centraal meldt dat diverse studies bevestigen dat deze ‘hittestress’ een steeds groter en niet te ontkennen probleem vormt. 

Vooral bewoners van huurwoningen en mensen met beperkte financiële middelen worden hard geraakt doordat hun huizen vaak onvoldoende geïsoleerd of lastig te ventileren zijn. Milieu Centraal, het Kenniscentrum voor duurzaam leven, vraagt daarom, bij hittedagen zoals deze week, meer aandacht voor een direct toepasbare aanpak: ‘Hang op, doe dicht, lucht door’. Ook adviseren ze na te denken over een langetermijnplan. Het doel van deze maatregelen is om hittestress te verminderen en het gebruik van energie-intensieve airco's te beperken. Voor meer informatie, zie: www.verbeterjehuis.nl/verwarmen-en-koelen/koel-huis  

Klimaatverandering zorgt voor extremer weer, met langere periodes van hitte tot gevolg. Dat kan zelfs leiden tot hittestress waardoor mensen slecht slapen en zich ziek voelen. Vooral in woningen die slecht geïsoleerd zijn of moeilijk te ventileren, stijgt de temperatuur snel.

Voor directe verkoeling als er een hittedag aan komt geeft Milieu Centraal een praktisch kortetermijnplan onder het motto: Hang op, doe dicht, lucht door.
·      Hang zonwering, een schaduwdoek of oud laken op aan de buitenkant van ramen.
·      Doe overdag alle zonwering, ramen, deuren en gordijnen dicht om warmte buiten te houden.
·      Lucht door als het in de avond of vroege morgen buiten koeler is dan binnen. Zet ramen boven en beneden open voor een verkoelend schoorsteeneffect: warm eruit, koel erin.

Staatssecretaris Aartsen woensdag naar VN-plastictop in Geneve

Staatssecretaris Thierry Aartsen is woensdag aanwezig bij de top over het VN-plasticverdrag in Geneve. Hij neemt daar namens Nederland deel aan overleggen met de milieuministers uit VN-landen.

Aartsen benadrukt het belang van het maken van goede afspraken over het slimmer omgaan met  plastic. Aartsen: “Wat we hier proberen af te spreken over plasticvervuiling is van cruciaal belang voor de toekomst van Nederlandse bedrijven, ons verdienvermogen en huishoudens. Minder virgin plastic produceren, duurzamer plastic ontwerpen, minder plastic producten gebruiken, meer hergebruik en beter recyclen: het zijn allemaal belangrijke stappen. Maar dat lukt alleen als we met zo veel mogelijk landen goede, ambitieuze afspraken maken. Want alleen dan zorgen we ervoor dat er wereldwijd écht minder plastic rotzooi in de natuur belandt, dat we minder worden blootgesteld aan schadelijke (micro)plastics, én dat onze economie er sterker van wordt.”
 
Nederland zet in Genève in op een mondiaal juridisch bindend verdrag om plasticvervuiling tegen te gaan, ter bescherming van de gezondheid van mens en milieu. Aartsen: “We gaan er alles aan doen om dit verdrag af te ronden deze week. Daar ga ik het woensdag met mijn collega’s uit de andere landen verder over hebben.”

Circulair produceren en consumeren, waarbij minder en langer gebruik van materialen en producten centraal staat, biedt uitstekende mogelijkheden om strategischer om te gaan met waardevolle materialen en grondstoffen. Nederland heeft op dit gebied een grote innovatiekracht. 

Robot metselt klimaatgeoptimaliseerde muren

Een onderzoeksteam van de Technische Universiteit München (TUM) heeft een robot ontwikkeld die bakstenen zo kan plaatsen dat de resulterende muur optimaal is afgestemd op het klimaat. De ideale positie van elke steen wordt vooraf berekend met een designconfigurator, die rekening houdt met zoninstraling en schaduw op de gevel. Samen met leerling-metselaars van de Bauinnung München-Ebersberg werd de technologie nu praktisch getest.

Klimaatgeoptimaliseerde muren kunnen worden opgebouwd uit verschillende materialen, maar dat is duur en complex. Een alternatief is om uitsluitend bakstenen te gebruiken, in meerdere lagen. Hiervoor moeten de stenen afhankelijk van de zoninval in verschillende hoeken worden geplaatst, bijvoorbeeld gedraaid of schuin. Menselijke metselaars kunnen deze precisie niet bereiken — hier komt de robot van pas.

De robot bestaat uit een mobiele basis die langs de muur rijdt. Daarop is een robotarm met een grijper gemonteerd, die de stenen volgens een vooraf bepaald plan plaatst. Het cement wordt nog steeds door mensen aangebracht, en sommige stenen moeten vooraf door menselijke metselaars worden bijgesneden.

Voor de test haalde TUM drie leerling-metselaars erbij om te helpen bij het bouwen van een muur van ongeveer 4 bij 2,5 meter. Deze bestaat uit zo’n 1700 stenen, waarvan 200 onder verschillende hoeken zijn geplaatst en dus niet precies boven elkaar liggen. De muur is 55 cm dik, terwijl normale muren meestal tussen de 30 en 35 cm dik zijn. Binnenin worden isolerende stenen gebruikt, in de test gesimuleerd met holle stenen. Aan de buitenkant worden weerbestendige klinkers of geïmpregneerde bakstenen toegepast.

Het gebruik van uitsluitend bakstenen is eenvoudiger en duurzamer dan het combineren van verschillende bouwmaterialen. Bij sloop hoeven geen verschillende materialen gescheiden te worden, en sommige stenen kunnen zelfs hergebruikt worden. De plaatsing van de stenen gebeurt volgens een schema dat vooraf met een designconfigurator is berekend. Daarbij houdt de software rekening met zoninstraling en schaduw op de gevel, zodat elke steen klimaatgeoptimaliseerd gepositioneerd wordt.

Volgens TUM is het doel van de robot niet om menselijke arbeid te vervangen, maar om die aan te vullen waar precisie vereist is. Bij klimaatgeoptimaliseerde muren is de mens simpelweg niet in staat om de stenen nauwkeurig genoeg te plaatsen. Een van de leerling-metselaars gaf aan dat het samenwerken met de robot in het begin “erg wennen” was, maar dat hij zich na afloop “heel goed” kan voorstellen om met zo’n robot als collega op de bouwplaats te werken.

The Ocean Cleanup en Kia pakken plasticvervuiling aan vóórdat het de oceaan bereikt

Kia en The Ocean Cleanup hebben hun krachten gebundeld met het Guatemalteekse Ministerie van Milieu en Natuurlijke Hulpbronnen en andere lokale partners. Samen willen zij voorkomen dat een van de grootste plasticstromen van de wereld via de Motagua- en Las Vacas-rivier in de oceaan terecht komt. Jaarlijks stroomt naar schatting 20.000 ton afval via deze rivieren in de Caribische Zee met schadelijke gevolgen voor mariene ecosystemen en kustgemeenschappen in Guatemala en buurlanden als Honduras.

Om deze vervuiling tegen te gaan, zet The Ocean Cleanup – met ondersteuning van Kia – twee innovatieve afvalvangsystemen in. De Interceptor 006 in de Las Vacas-rivier en de Interceptor 021 verder stroomafwaarts in het Motagua-bekken vangen plastic op voordat het de oceaan bereikt. Barrières in het water leiden het afval uit de rivierstroming naar een centraal opvangpunt waar het wordt verwijderd en verwerkt.

De samenwerking tussen Kia en The Ocean Cleanup startte in 2022 en sluit naadloos aan bij de bredere duurzaamheidsambities van Kia. Als Global Mission Partner heeft Kia the Ocean Cleanup tot nu toe ondersteund bij het verwijderen van bijna 500.000 kilo plastic uit de Great Pacific Garbage Patch – de grootste drijvende vuilnisbelt van de wereld, met een geschatte oppervlakte van 1,6 miljoen vierkante kilometer. Naast het opruimen van plastic uit de oceaan, richt het nieuwe initiatief zich op het voorkomen dat het daar überhaupt terechtkomt. 

De installatie van de Interceptor 021 in El Quetzalito, vlakbij Puerto Barrios, vormt de laatste verdedigingslinie om het afval te onderscheppen. Met een lengte van 158 meter is dit het grootste systeem dat The Ocean Cleanup tot nu toe heeft ingezet. In Las Vacas en El Quetzalito is tot nu toe door dit initiatief al 23.354 ton afval verwijderd, waarmee verdere vervuiling van de Golf van Honduras is voorkomen.

Kia en The Ocean Cleanup laat, samen met overheden, lokale organisaties en belangrijke spelers uit het bedrijfsleven, zien dat lokale milieu-initiatieven daadwerkelijk wereldwijde impact kunnen hebben. Ze doen dit door bewustzijn over plasticvervuiling in de oceaan te vergroten, gerichte oplossingen te ontwikkelen én anderen te inspireren tot actie.

Het opgevangen afval wordt afgevoerd naar sorteercentra langs de twee rivieren, waar het wordt gescheiden voor verwerking of recycling. Een deel ervan krijgt een tweede leven in consumentenproducten, zoals in gelimiteerde oplage geproduceerde vinylplaten van Coldplay.

Kia speelt binnen de mobiliteitswereld een voortrekkersrol in de toepassing van gerecyclede materialen – ook op basis van plastic afval. Zo werd eerder al afgedankt oceaanplastic verwerkt tot een duurzame kofferbakmat voor de elektrische Kia EV3. In de nieuwste modellen van het merk worden gerecyclede kunststoffen en milieuvriendelijke materialen geïntegreerd, waaronder gerecyclede visnetten in interieurpanelen en plastic flessen in de stoelbekleding.

Verbrandingscentrales rond afval blijken veel vervuilender dan tot nu toe werd aangenomen

Wat jarenlang gold als een handige manier om afval te verwerken én energie op te wekken, staat nu onder toenemende druk. Nieuwe gegevens laten zien dat het verbranden van huishoudelijk en industrieel afval in verbrandingsinstallaties mogelijk vervuilender is dan het gebruik van fossiele brandstoffen – inclusief steenkool.

Onderzoek wijst uit dat de uitstoot van CO₂, stikstofoxiden, kwik en andere schadelijke stoffen bij afvalverbranding in sommige gevallen hoger ligt dan bij kolencentrales. Zo wordt er per opgewekte hoeveelheid energie soms tot 65 procent meer CO₂ uitgestoten dan bij steenkool. Ook komen er meer giftige stoffen zoals kwik, lood en zoutzuur (HCl) vrij. En vooral bij de verbranding van plastics komen er aanzienlijke hoeveelheden dioxines en furanen vrij – stoffen die in verband worden gebracht met kanker en hormoonverstoringen.

Vooral mensen die in de directe omgeving van deze installaties wonen, lopen risico. Zij ademen de uitstoot dagelijks in, wat volgens deskundigen kan leiden tot ademhalingsproblemen, verhoogde kans op kanker en andere gezondheidsklachten. De zorgen zijn groot, zeker nu steeds meer afvalcentrales – onder het mom van duurzame energie – structureel restafval blijven verbranden.

Hoewel verbrandingsinstallaties vaak worden gepresenteerd als milieuvriendelijker alternatief voor stortplaatsen, is het verschil minder rooskleurig dan gedacht. Waar stortplaatsen voornamelijk methaan uitstoten, produceren afvalovens een breed scala aan vervuilende stoffen. En dat terwijl ze vaak worden ingezet onder het label ‘groen’.

Een ander punt van kritiek is dat grootschalige afvalverbranding het recyclen en hergebruik van materialen ontmoedigt. Want als verbranding financieel aantrekkelijker is dan het scheiden en verwerken van afval, verdwijnt de prikkel om afvalstromen circulair te maken. Dit staat haaks op Europese en Nederlandse doelstellingen om richting een circulaire economie te bewegen.

Natuur & Milieu start met Lidl en telers pilot voor minder bestrijdingsmiddelen

Natuur & Milieu is één van de partners in een nieuwe pilot die het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen in de Nederlandse landbouw moet terugdringen. In samenwerking met supermarkt Lidl, drie telers, onderzoeksbureau CLM en het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN), wordt de komende twee jaar gezocht naar praktische alternatieven die beter zijn voor natuur, bodem, water en gezondheid. Het gaat om teelten van aardappels, aardbeien en appels.

Het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen in Nederland is nog altijd te hoog. Dat heeft grote gevolgen voor natuur, waterkwaliteit en volksgezondheid. Natuur & Milieu vindt het daarom essentieel dat álle partijen in de voedselketen bijdragen aan verandering: van boer tot supermarkt.

De pilot richt zich op drie veel geteelde en verkochte gewassen: aardappel (vollegrond), aardbei (kas) en appel (boomgaard). Elke teelt kent zijn eigen uitdagingen en vraagt om specifieke oplossingen. Door juist deze combinatie te kiezen, kunnen de lessen uit de pilot breed worden toegepast in de Nederlandse landbouw.

Klimaatverandering vraagt gedragsverandering

Hoe komt het dat we zien dat er van alles gaande is in de wereld, maar we niet collectief in actie komen? Met deze vraag opende gedragspsycholoog Reint Jan Renes zijn presentatie tijdens de Mission: Transition van 8 juli met het thema: Klimaatverandering vraagt gedragsverandering.

In zijn presentatie deelde Renes twee onderzoeksroutes om naar ons gedrag ten opzichte van het klimaat te kijken: de (welbekende) ecologische ‘footprint’ en de ecologische handafdruk. In het eerste geval gaat het om wat mensen doet besluiten andere keuzes te maken voor een beter klimaat. Denk aan de spullen die je koopt en de manier waarop je reist, woont of eet. Bij de ecologische handafdruk gaat het om het collectief maken van die keuzes. Hoe bereik je anderen met jouw keuzes? Een cruciale stap om duurzaam gedrag te normaliseren.

Renes sprak over neerwaartse krachten die gedragsverandering in de weg staan. Zoals het gebrek aan individueel eigenaarschap. De overtuiging die daarbij heerst is ‘ik vind wel dat er iets moet veranderen, maar dat is niet mijn verantwoordelijkheid en ik weet ook niet van wie wel’. Een veelgehoorde uitspraak is bijvoorbeeld dat de verandering bij de overheid en de grote bedrijven moet plaatsvinden en niet op individueel niveau.

en andere overtuiging die gedragsverandering in de weg staat is het idee dat we als mensen ‘recht’ hebben op die vliegvakantie, recht hebben op het eten van vlees, recht hebben op nieuwe kleding en een grote woning. Renes: “Dat recht laten we ons dan ook liever niet afnemen. We willen wel meer groen in de wijk, maar niet ten koste van onze parkeerplek. En daarbij neigen we in morele kwesties onszelf neerwaarts te vergelijken. We kijken liever niet naar de mensen die het beter doen, maar juist de mensen die het slechter doen dan wij. Waardoor we ons beter over onszelf voelen en gedragsverandering niet nodig is.”

3300 euro om onkruid te laten verwijderen

In Hoorn en de omliggende dorpen zijn malafide klusjesmannen actief die inwoners benaderen met het aanbod om onkruid te verwijderen of gevels te reinigen. Hoewel ze lage prijzen beloven, kunnen de kosten in werkelijkheid oplopen tot duizenden euro’s. 

Een schrijnend voorbeeld: de schoonzoon van Fred en Elly werd benaderd voor het reinigen van een bestrating met stoom die zogenaamd zeven jaar resultaat zou bieden. Aanvankelijk stond er 1.800 euro op de offerte—een goede deal vergeleken met de vermeende normale prijs van 4.000 euro. Maar na een uur werk werd de rekening verhoogd tot 3.300 euro wegens extra werkzaamheden voor een pad van ongeveer 6 × 3 meter. 

Inwoners werden ook gewaarschuwd via buurtgroepen op Facebook, nadat het stel foto’s deelde van het voertuig van de oplichters die bij hen aanboden. Volgens Sandy Kreeft‑Walter van schoonmaakbedrijf Rasa Dienstverlening, die ook slachtoffer werd, misleiden de mannen systematisch mensen. Ze gebruikten flyers van haar bedrijf om opdrachten te krijgen, spraken Engels en pasten soft‑wash toe op een manier die schade aan huizen kan veroorzaken – soms voor duizenden euro’s.

Rechtbank bevestigt: verboden sjoemelsoftware in dieselauto's Stellantis

In een baanbrekende uitspraak heeft de Rechtbank Amsterdam geoordeeld dat dieselauto’s van Stellantis met de merken Opel, Peugeot, Citroën en DS verboden sjoemelsoftware bevatten. Deze uitspraak werd gedaan in de massaclaim die Stichting Car Claim tegen autofabrikant Stellantis heeft aangespannen. Stichting Car Claim procedeert met steun van de Consumentenbond om compensatie te krijgen voor honderdduizenden gedupeerde autobezitters.

Car Claim en haar samenwerkingspartners hebben tijdens de rechtszaak aan de rechtbank laten zien dat de dieselauto's van Stellantis verboden sjoemelsoftware hebben. Deze sjoemelsoftware werkt bijvoorbeeld met meetpunten voor temperatuur en hoogte. Door deze software gaat het emissiesysteem van de dieselauto bij gewone temperaturen en op normale hoogtes anders werken. Hierdoor stoten deze dieselauto's in werkelijkheid veel meer schadelijke stoffen uit dan de wet toestaat.

De rechtbank heeft definitief vastgesteld dat de dieselauto's van Opel van de Euro 5- en Euro 6b-modellen en de auto's van Peugeot, Citroën en DS van de Euro 6b-modellen verboden sjoemelsoftware hebben.

Voor de Euro 5-dieselauto's van Peugeot, Citroën en DS neemt de rechtbank aan dat auto’s verboden sjoemelsoftware hebben. Voor deze groep krijgt Stellantis tot 8 oktober 2025 de kans om te bewijzen dat dit niet waar is. De rechtbank stelt wel een duidelijke voorwaarde: Stellantis moet alles eerlijk vertellen en dit ondersteunen met voldoende en duidelijk bewijs.

Na 8 oktober 2025 beslist de rechtbank hoe de rechtszaak verder verloopt. Car Claim verwacht dat de zaak dan in de laatste fase komt. Dan gaat de rechtbank kijken of Stellantis schuld heeft en hoeveel schadevergoeding gedupeerde autobezitters krijgen.