Nederland wil wel verduurzamen, maar kansen blijven onbenut
Dat is zorgelijk, want alleen technologische innovatie en verduurzaming van de industrie zijn onvoldoende om de doelstellingen te bereiken. Milieu Centraal stelt dat focus op brede gedragsverandering noodzakelijk is: duurzame keuzes moeten de makkelijkste én goedkoopste optie worden. Dat vraagt om systeemverandering: overheid en bedrijfsleven zijn aan zet. Nieuw in de Monitor zijn inzichten in woningverduurzaming en netcongestie.
Op donderdag 27 november presenteert Milieu Centraal de Monitor Duurzaam Leven 2025. Tijdens de bijeenkomst in Nieuwspoort worden de belangrijkste uitkomsten toegelicht en gaan Ika van de Pas (Milieu Centraal), Afke van Rijn (IenW), Michel Heijdra (KGG), Jan van Beuningen (VRO), Geerte Paradies (TNO), Klaske Kruk (Circularities; Nederlandse Vereniging Circulaire Economie), Dennis van den Berg (Bol) en Judith Roumen (Milieu Centraal) met elkaar in gesprek over de inzichten en de gevolgen voor beleid, praktijk en samenleving. Voor persaccreditatie, zie onderaan dit bericht.
Nederland wil wel, maar barrières houden gedragsverandering tegen
Milieu Centraal voert de Monitor Duurzaam Leven tweejaarlijks uit in samenwerking met Motivaction. Meer dan 4.000 Nederlanders deden dit jaar mee aan het onderzoek door vragen in te vullen over hun gedrag, keuzes en bereidheid rond energie, mobiliteit, voeding en spullen. Uit de nieuwste editie van de Monitor Duurzaam Leven blijkt dat verduurzaming te langzaam gaat. Hoewel steeds meer mensen hun woning verduurzamen vlakt het tempo van deze groei af. De stappen die tussen 2021 en 2025 zijn gezet, zijn niet genoeg om de klimaatdoelen in 2030 te kunnen halen. Veel mensen doen wel kleinere duurzame handelingen, zoals afval scheiden en verpakkingen met statiegeld inleveren, maar keuzes met grote klimaatwinst, zoals: weinig vlees eten, minder vliegen of overstappen op elektrisch rijden, zijn nog geen meerderheidsgedrag.
Tegelijkertijd laat het onderzoek zien dat er voor veel duurzame keuzes een groot draagvlak is: de meerderheid van de Nederlanders staat open voor driekwart van de impactvolle keuzes die mensen kunnen maken, terwijl gemiddeld zo’n 20% van die duurzame keuzes ook daadwerkelijk wordt gemaakt. Er ligt dus een aanzienlijk gat tussen willen en doen. Uit de Monitor Duurzaam Leven blijkt tevens dat de meeste Nederlanders eerder voor strenge maatregelen vanuit de overheid zijn dan tegen, ook als dat hen zelf raakt. Als het bestaande draagvlak wel wordt benut, kan dit een enorme CO₂-reductie van jaarlijks minimaal 1,9 megaton opleveren. Dit is vergelijkbaar met de besparing wanneer iedereen elke dag 6 minuten minder lang doucht. Hiervoor zijn systeemveranderingen noodzakelijk, waaronder het wegnemen van belemmeringen en het normaliseren van duurzaam gedrag.
Vooral binnen de transitie naar duurzame mobiliteit en voeding ervaren mensen hardnekkige drempels. Minder vliegen en afscheid nemen van de benzine- of dieselauto blijven lastig. Ook al nam het aantal vegetariërs en veganisten eerder toe, de afgelopen twee jaar daalt het weer en blijkt één vleesdag per week een brug te ver. Het aantal mensen dat vlees mindert tot 3 à 4 dagen (flexitariërs) lijkt wel gegroeid de afgelopen jaren. Tegelijk groeit ook het aantal mensen dat kiest voor refurbished producten, milieuvriendelijke meubels of dat langer doet met de smartphone.
De overgang naar een duurzame samenleving is niet alleen een technische opgave, maar ook een sociale. De monitoring toont inmiddels al sinds 2021 aan dat er in de meerderheid draagvlak is om duurzamere keuzes te maken, maar in de meting van 2025 blijkt dat elkaars bereidheid hiervoor fors wordt onderschat. Dit kan leiden tot self-silencing: mensen houden hun duurzame voorkeuren voor zich, uit de misvatting dat minder anderen ervoor open zouden staan. Deze misperceptie werkt als een rem op gedragsverandering: als mensen denken dat anderen niet meedoen, voelen ze minder de neiging om zelf stappen te zetten. “Om de klimaatdoelen samen te behalen is het nodig dat duurzaam leven onze norm is”, aldus Ika van de Pas.
Geen opmerkingen: