'Meer kennis nodig over interactie tussen luchtkwaliteit en klimaatverandering’

Het gat in de ozonlaag, de opwarming van de aarde en luchtvervuiling worden doorgaans als drie verschillende problemen gezien. Maar dat is niet terecht, betoogt Guus Velders, hoogleraar Luchtkwaliteit en klimaatinteracties, vandaag tijdens zijn oratie. "Deze thema’s zijn nauw met elkaar verbonden. De beleidsprocessen om deze problemen op te lossen zouden daar meer rekening mee moeten houden."

Fysicus Guus Velders richt zich met zijn onderzoek niet op het belangrijkste broeikasgas (CO2). Liever kijkt hij naar bijvoorbeeld methaan en fluorgassen. Deze zijn – voor Velders – stukken interessanter. Waarom? Ze hebben niet alleen invloed op de klimaatopwarming, maar dragen direct of indirect ook bij de aantasting of het herstel van de ozonlaag. Velders: “Ik ben van mening dat we meer aandacht moeten besteden aan de interactie tussen klimaatverandering en de aantasting van de ozonlaag. Enerzijds om het herstel te volgen, maar ook om bij het nemen van klimaatmaatregelen rekening te kunnen houden met de eventuele effecten ervan op de ozonlaag.”

Velders, tevens werkzaam bij het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), is een leidende autoriteit op zijn vakgebied. Zijn rekenwerk stond in 2016 aan de basis van het klimaatakkoord van Kigali. Daar werd na zwaar onderhandelen besloten om het gebruik van zogeheten HFK’s wereldwijd te gaan verbieden. Deze HFK’s zijn de vervangers van CFK’s – die de ozonlaag aantastten en daardoor eerder al aan banden gelegd werden. HFK’s zijn niet schadelijk voor de ozonlaag, maar bleken op hun beurt weer sterk bij te dragen aan de opwarming van de aarde.

“Het is van belang dat we meer inzicht krijgen in deze interacties tussen luchtkwaliteit en klimaatverandering. Alleen op die manier kunnen er maatregelen genomen worden die optimaal zijn voor beide problemen. Momenteel is daar in mijn optiek veel te weinig aandacht voor – ook in Den Haag.”

Het is precies deze interactie tussen de aantasting van de ozonlaag, klimaatopwarming en luchtkwaliteit die de interesse van Velders heeft en waar hij zich ook de komende tijd op gaat richten. Om bij het voorbeeld van de HFK’s te blijven: deze stoffen worden nu gebruikt in airconditioners. Maar door de klimaattop van Kigali mag dat in de toekomst niet meer. De industrie is nu bezig om alternatieven voor HFK’s in airco’s te ontwikkelen.

“Zonder een verbod op HFK was het klimaat tot maximaal 0,5 graden Celsius extra opgewarmd. Dat is winst, maar als airco’s door dit verbod minder energie-efficiënt worden dan kan die winst helemaal teniet gedaan worden door extra CO2-uitstoot. Dat toont aan hoe belangrijk het is om de interactie tussen klimaatverandering, luchtkwaliteit en andere thema’s te begrijpen. Het is mijn ambitie om goede informatie aan te leveren waar vervolgens goede politieke beslissingen mee gemaakt kunnen worden.”