IPCC: zee stijgt sneller door smeltende gletsjers en poolijs

De effecten van klimaatverandering op de oceanen en de cryosfeer (ijsgedeelte van de planeet) zijn wereldwijd duidelijk zichtbaar in de vorm van het smelten van gletsjers en ijskappen, ontdooien van permafrostgebieden, afname van de hoeveelheid zee-ijs , opwarming van de bovenste laag van de oceanen, steeds snellere stijging van de zeespiegel door de toenemende bijdrage van smeltwater, de verzuring en de afname van het zuurstofgehalte in de oceanen.

Ombuiging naar een duurzame ontwikkeling vergt effectieve adaptatiemaatregelen en sterke emissiereducties. Zonder dat zullen de effecten deze eeuw voor mens en natuur steeds voelbaarder en ernstiger worden en kunnen ze het aanpassingsvermogen van ecosystemen en samenlevingen te boven gaan. Daarnaast gaat zonder sterke emissiereductie de zeespiegelstijging na 2100 onverminderd door tot een stijging in 2300 van mogelijk meerdere meters. Dit zijn samengevat de belangrijkste bevindingen van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC), uit het  speciale IPCC-rapport (SROCC) dat vandaag is gepresenteerd.

Door de menselijke uitstoot van broeikasgasemissies en de daarmee gepaard gaande opwarming van de aarde zijn veranderingen in gang gezet in oceanen en ijskappen, die nog vele eeuwen tot millennia zullen aanhouden. Bij een toenemende opwarming neemt bovendien het risico van het overschrijden van drempels voor abrupte en onomkeerbare veranderingen toe.

Nieuw in het rapport zijn de toekomstverwachtingen (projecties) van zeespiegelstijging tot 2300 (in plaats van 2100). Onder het hoogste scenario, waarbij de concentraties van broeikasgassen in de atmosfeer fors toenemen zijn de schattingen voor het wereldgemiddelde 2,3 tot 5,4 meter. In het scenario waarin de uitstoot in de loop van deze eeuw naar nul gaat, blijft de zeespiegelstijging waarschijnlijk beperkt tot 1 meter in 2300. 

Zeespiegelstijging intensiveert extreme gebeurtenissen op zeeniveau die overstromingsrisico's langs de kust vergroten. Historisch zeldzame extreme gebeurtenissen zoals stormvloeden, sterke tropische cyclonen en mariene hittegolven zullen toenemen. In sommige regio's kunnen bijvoorbeeld historisch zeldzame - eens in de honderd jaar - hoogwaterniveaus aan de kust in 2050 al jaarlijks optreden.

De risico's van klimaatverandering voor de oceanen en de cryosfeer kunnen aanzienlijk worden beperkt door mitigatie, maar niet volledig worden vermeden. Zelfs bij snelle afname van de uitstoot van broeikasgassen, zullen de effecten van klimaatverandering tot het midden van de eeuw blijven toenemen. Als gevolg van de stijging van de luchttemperatuur is voortgaand massaverlies van gletsjers, permafrostdooi en afname van sneeuwbedekking en omvang van het zee-ijs naar verwachting op die termijn onvermijdelijk. Vanaf ongeveer 2050 worden de risico's van hoge emissiescenario’s echter aanzienlijk groter dan van lage emissiescenario’s en overschrijden de effecten in sommige gevallen het aanpassingsvermogen van ecosystemen en samenlevingen.

Het rapport is het derde speciale IPCC-rapport dat recent door het IPCC is opgesteld in navolging van het speciale rapport over klimaatverandering en land van augustus 2019 en het 1,5 gradenrapport van oktober vorig jaar. Het rapport over de oceanen en cryosfeer in een veranderend klimaat (SROCC) is op 24 september 2019 in Monte Carlo (Monaco) door de landendelegaties van het VN-klimaatpanel goedgekeurd.

De Nederlandse delegatie was samengesteld uit vertegenwoordigers van het KNMI, het ministerie van Economische Zaken en Klimaat en het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat.