Kabinet deelt toekomstig klimaatbeleid en bereidt alternatieve maatregelen naar 2030 voor

Nederland zit midden in de klimaat- en energietransitie, op weg naar een volledig CO2-neutraal 2050. We gaan een belangrijke fase in waarin de uitvoering van de huidige plannen centraal staat. Om de klimaatdoelen in zicht te houden moeten belangrijke knelpunten snel opgelost worden. Die knelpunten zorgen er mede voor dat het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) nu inschat dat het klimaatdoel voor 2030, 55 procent broeikasgasreductie ten opzichte van 1990, uit zicht is.

In de Klimaatnota legt het kabinet verantwoording af over de voortgang van het klimaat- en energiebeleid over het afgelopen jaar. Ook geeft het kabinet een reflectie op de Klimaat en Energieverkenning van het PBL. In de Klimaatnota staat dat het kabinet in het voorjaar beslissingen zal nemen over alternatieve maatregelen, gebaseerd op de verwachting van het PBL dat Nederland in 2030 op 45 tot 52% minder broeikasgas komt. Het doel is 55%. Daarnaast moet nu ook vooruit gepland worden voor ná 2030. De meeste maatregelen hebben een ruime aanlooptijd voordat ze in werking treden.

Tempo in de uitvoering is cruciaal. De Energienota laat zien dat de verduurzaming van Nederland gestaag voortgaat, maar dat er grote uitdagingen zijn. Daarbij is energieonafhankelijkheid een belangrijk argument. Momenteel is Nederland voor 80 procent afhankelijk van geïmporteerde energie. Dit zal onder meer afgebouwd worden door import uit verschillende en betrouwbare landen, opschalen van duurzame energiebronnen en het gebruik van fossiele brandstoffen afbouwen.

Het volle stroomnet is een van de belangrijkste knelpunten, daarom wordt een aantal extra inspanningen gedaan om dit tegen te gaan. Zo worden, samen met gemeenten en netbeheerders, standaardopties voor het bouwen van transformatorhuizen uitgewerkt die de bouw vergemakkelijken. Een vliegende brigade wordt opgezet die medeoverheden kan ondersteunen bij ruimtelijke procedures. Afgelopen jaar zijn diverse nieuwe contractvormen ontwikkeld die flexibiliteit op het net mogelijk maken. Dit moeten we verder stimuleren en met de sectoren afspraken maken. Waterschap is de eerste sector waar dit jaar nog een afspraak mee komt. En een nieuwe subsidieregeling van in totaal 65 miljoen euro wordt in 2025 opengesteld voor bedrijven om onder andere met energiescans het stroomverbruik te optimaliseren. Het kabinet zal de komende tijd de gesprekken met de grootste industriële uitstoters over hun verduurzaming intensiveren. Naast de gesprekken met de nationale hoofdkantoren worden ook actief gesprekken opgezet met de CEO's van buitenlandse moederbedrijven met als doel te kijken naar mogelijke doorbraken of oplossingen voor resterende knelpunten. Zo kunnen bedrijven in Nederland verduurzamen en bijdragen aan de kracht van onze economie.

In het Klimaatplan wordt voor het eerst een langetermijnstrategie naar klimaatneutraliteit geschetst en bekeken hoe de transitie tussen 2030 en 2050 kan verlopen. Het Klimaatplan bevat vervolgens een beleidsagenda over de periode 2025-2035. Naast maatregelen om te komen tot meer broeikasgasreductie, verbreden we het beleid naar koolstofverwijdering uit de atmosfeer. Dat is nodig om klimaatneutraal te worden. Het Klimaatplan kijkt niet alleen naar de 'megatonnen', maar geeft ook aandacht aan de vraag hoe deze transitie rechtvaardig kan verlopen.

De Klimaat en Energieverkenning laat teleurstellende cijfers zien, vindt de NVDE. De kans dat de klimaatdoelen voor 2030 gehaald worden, is kleiner dan vijf procent. Daarmee laat Nederland kansen liggen om snel onafhankelijker te worden van de import van fossiele energie.

Wel is het hoopgevend dat de onderkant van de bandbreedte van de CO2-reductie voor 2030 nauwelijks veranderd is. Er is dus een stevige bodem. Het is zaak die op te hogen, zegt de vereniging.

Mensen ervaren een zigzagkoers van de overheid rond zonnepanelen, warmtepompen, elektrisch rijden en milieuzones. Dat leidt ertoe dat ze afwachten en dat markten afkalven. Bedrijven die in schone energieprojecten willen investeren, zien zich geconfronteerd met enorme doorlooptijden. We verwachten een stimulerende overheid, in plaats van een remmende. Burgers en bedrijven moeten worden aangemoedigd en geholpen om stappen te zetten bij verduurzaming. Er zijn genoeg mensen en bedrijven die zien dat duurzaam de toekomst is en die daaraan willen bijdragen.
 
De industrie is zich er terdege van bewust dat zij binnen het ETS in 2040 geen emissieruimte meer heeft. Vooral door het ETS zijn de prognoses voor CO2-reductie in 2040 goed. In lijn met de bevindingen van Draghi, is vergroenen hun beste strategie. Dat lukt als de randvoorwaarden excellent zijn: stikstofruimte voor duurzame energieprojecten, snellere vergunningverlening (bijvoorbeeld van projecten als de Delta Rijn Corridor), een impuls voor elektrificatie en groene waterstof en een CO2-normering van de vraag naar industriële producten.
 
In de gebouwde omgeving kan schaal gemaakt worden met woningverbetering, als er meer wijk voor wijk gewerkt gaat worden, om te beginnen waar veel energiearmoede is. Erken snel de innovatieve opsporingsmethodes voor vleermuizen, zodat de isolatiesector weer aan de slag kan. En trek geld uit voor de investeerbaarheid en betaalbaarheid van warmtenetten, zodat die uitrol wordt versneld. Zorg daarnaast voor een snellere opschaling van duurzame warmtebronnen.

Er is meer duurzaam elektriciteitsaanbod nodig, terwijl de groei van windenergie op zee, op land en zonne-energie vertraagt. Ten opzichte van eerdere Klimaat- en Energieverkenningen verslechtert het aandeel hernieuwbare elektriciteit (van 85 procent naar zeventig procent in 2030). Ook zal de elektriciteitssector een hogere uitstoot veroorzaken dan in 2022 verwacht. Het is dus nodig om geen nieuwe belemmeringen op te werpen voor de opwek van zon- en windenergie. Maak afspraken met de decentrale overheden over doelen na 2030. En blaas het vertraagde traject richting CO2-vrije flexibiliteit nieuw leven in.
 
Binnenkort presenteert de NVDE een serie voorstellen om de gaten richting 2030 dicht te lopen.