Welke Europese steden zijn goed op weg om klimaatneutraal te worden?

Klimaatneutraliteit is een belangrijke doelstelling voor Nederland en de Europese Unie. Tegen 2050 willen we netto geen broeikasgassen meer uitstoten, om zo de opwarming van de aarde te beperken en toekomstige generaties te beschermen. Maar wat betekent het eigenlijk om klimaatneutraal te zijn? En welke landen of steden zijn al goed op weg om dit doel te bereiken?

Een regio is klimaatneutraal als de netto-uitstoot van broeikasgassen nul is. Aangezien een bepaalde minimale uitstoot van broeikasgassen onvermijdelijk is, kunnen we alleen klimaatneutraal worden door CO₂ actief uit de atmosfeer te verwijderen. De nog aanwezige uitstoot wordt dan door deze CO₂-verwijdering gecompenseerd. Wanneer meer CO₂ wordt verwijderd dan uitgestoten spreken we van negatieve emissies. 

De Europese Commissie selecteerde in april 2022 honderd steden, waaronder zeven Nederlandse, die als voorlopers in 2030 klimaatneutraal willen zijn. Dit is twintig jaar eerder dan de EU-brede doelstelling voor 2050. Deze steden ontvangen extra ondersteuning, kennis en financiering via de zogenoemde EU Mission for Climate-Neutral and Smart Cities. 

Voorbeelden van Europese steden die al grote stappen zetten: 

Lissabon (Portugal): investeert in groene mobiliteit en heeft een van de grootste netwerken van elektrische bussen. 
Malmö (Zweden): combineert duurzame woningbouw met sociale innovatie. 
Sevilla (Spanje): herstructureert haar stadskern volledig rondom voetgangers, fietsen en verkoeling. 
Hoewel de honderd geselecteerde Europese steden ambitieuze plannen hebben opgesteld om tegen 2030 klimaatneutraal te worden, is in 2025 nog geen van deze steden daadwerkelijk klimaatneutraal. De meeste bevinden zich in de overgangsfase, waarin beleidsontwikkeling, pilots en investeringsplannen centraal staan. De Europese Commissie beschouwt deze steden als experimentele proeftuinen, bedoeld om te leren en op te schalen richting 2050. De voortgang is ongelijk en het succes hangt sterk af van plaatselijke uitvoering, financiering en samenwerking. De steden liggen dus niet gezamenlijk op schema, maar vormen wel de kopgroep in de Europese klimaattransitie.

Nederlandse koplopers op weg naar klimaatneutraal 

In Nederland hebben Amsterdam, Den Haag, Rotterdam, Utrecht, Groningen en Eindhoven/Helmond (samenwerkingsverband) een EU Mission Label voor hun ambitieuze plannen: 

Amsterdam pioniert met het circulaire woonproject Schoonschip en zet in op energiebesparing, duurzame warmte en elektrisch vervoer. 
Utrecht volgt het model van de 15-minutenstad, waarin alle basisvoorzieningen bereikbaar zijn binnen 15 minuten lopen of fietsen. 
Rotterdam werkt aan klimaatadaptieve projecten, zoals Recycled Park: drijvende eilanden en wateropslag, en verbindt duurzaamheid met sociale innovatie.