Amazone nam tijdens El Niño minder koolstof op

Tijdens El Niño in 2015-2016 verminderde de koolstofopname van de Amazonebossen. Dat blijkt uit een vandaag verschenen speciale uitgave van Philosophical Transactions of the Royal Society B. Zo’n 10 Wageningse onderzoekers hebben daaraan meegewerkt. Twee van de publicaties zijn van de leerstoelgroep Meteorologie en Luchtkwaliteit. Ook aan andere papers heeft Wageningen University & Research bijgedragen.

El Niño, de sterke opwarming van koel zeewater die eens in de drie tot zeven jaar voorkomt en van invloed is op het weer in grote delen van de wereld, veroorzaakte in 2015-2016 ernstige droogte in de tropen. Het was de meest ernstige droogte sinds vele tientallen jaren. Dankzij nieuwe onderzoektechnieken kon de invloed van droogte op de koolstofopname van de Amazonebossen intensief worden bestudeerd. Zo konden de onderzoekers de koolstofcyclus in de tropen verder ontrafelen. 'Door satellietmetingen van fluorescentie uit de chloroplast kunnen we een inschatting maken van de fotosynthese,' aldus Gerbrand Koren, promovendus bij Meteorologie en Luchtkwaliteit, en hoofdauteur van een van de Wageningse publicaties.

Tropische bossen zijn vatbaar voor hitte en droogte, wat kan leiden tot bosbranden en verlies van koolstofopname door het bos. El Niño had in 2015-2016 grote impact op de tropische bossen in het Amazonegebied. Onderzoekers probeerden deze impact te begrijpen en te kwantificeren, onder andere met satellietobservaties en modellen van de oppervlaktehydrologie, gekoppeld aan een model van de landbiosfeer. Zo bestudeerden ze de veranderingen in de bossen in vergelijking met normale jaren.

Tijdens El Niño was de hoeveelheid neerslag het laagst van de afgelopen 35 jaar. Dit leidde tot sterke verminderingen in zowel de hoeveelheid water in de rivieren als in de beschikbaarheid van bodemvocht. Uit modelstudies bleek de rivierafvoer in het Amazonebekken vanaf oktober 2015 met zo’n 30 tot 40 procent gereduceerd te zijn.

De onderzoekers vonden dat vooral in het oostelijk deel van het Amazone-stroomgebied minder water beschikbaar was voor de bomen. De bruto primaire productie daalde sterk over het gehele Amazonegebied. De fotosynthese van de bomen daar nam met zo’n 10 procent af ten opzichte van normale jaren. Maar de productiviteit keerde snel terug naar het normale niveau toen de regenwolken verschenen en het regenseizoen aanbrak, hoewel de grond toen nog steeds droog was.
Ingrid van der Laan-Luijkx schreef samen met o.a. promovendus Erik van Schaik het tweede Wageningse artikel. 'We hebben een nieuwe combinatie van modellen en observaties ingezet,' zegt zij. 'Dankzij deze combinatie hebben onze studies nieuwe inzichten opgeleverd in de droogtereactie van tropische vegetatie, inzichten die nodig zijn om de mogelijke gevolgen van klimaatverandering beter te begrijpen.'