CO2 besparing bij overheden door klimaatvriendelijker inkopen

Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu meet het effect van 104 pilots en 10 leernetwerken die de rijksoverheid in 2018 heeft gefinancierd via de ‘impuls klimaatneutraal en circulair inkopen’. Hieruit blijkt dat overheden substantieel kunnen besparen op CO2 uitstoot, bijvoorbeeld door het inkopen van windenergie. Acht pilots leiden samen tot een reductie van 0,042 megaton CO2 per jaar. Ook wordt er minder gebruik  gemaakt van fossiele brandstoffen en nieuw textiel.

Door middel van hun eigen inkoopbeleid stimuleren overheden bedrijven om klimaat neutrale en circulaire diensten en producten aan te bieden. Dit draagt bij aan het halen van de klimaatdoelen en de doelen van het grondstoffenakkoord.

De leernetwerken bleken zinvol voor inkoopprofessionals. Belangrijke belemmeringen bij deze manieren van inkopen zijn gebrek aan kennis, gebrek aan draagvlak en een gebrek aan organisatie-eigen visie en doelen. De leernetwerken hebben duidelijk geholpen bij vergroten van kennis van inkoopprofessionals  . De professionals wisselden kennis, ervaringen, problemen en vragen uit rond klimaatneutraal en circulair inkopen. Ook voeren deelnemers dankzij de leernetwerken concrete veranderingen door in hun werk. Zo leggen de professionals indicatoren vast, raadplegen zij de criteriatool  voor maatschappelijk verantwoord inkopen en organiseren zij interne draagvlaksessies.

De ambitie van de pilots was om de CO2 uitstoot in Nederland jaarlijks met 0,1 tot 0,25 megaton terug te brengen. Doordat de meeste pilots nog niet klaar zijn, is het onduidelijk of dit doel wordt gehaald. Wel bereiken acht pilots samen een jaarlijkse CO2-besparing van 0,042 megaton. Deze besparing is grotendeels te danken aan het inkopen van nieuwe windenergie uit Nederland. Daarnaast leidt de inkoop van duurzaam vervoer tot minder gebruik van fossiele brandstoffen (14500 ton olie-equivalenten per jaar).

Van 67 van de pilots bleek het effect op de CO2-uitstoot niet in te schatten. Het ging hierbij bijvoorbeeld om pilots waarin overheden werken aan een visie of aan het verkennen van de mogelijkheden voor verduurzaming bij leveranciers. Dit is wel nodig, maar het effect hiervan is nog niet uit te drukken in minder CO2 uitstoot. Van 26 pilots wordt in 2019 duidelijk wat het effect is, dit zijn met name pilots in de bouw.

Als overheden het effect van in inkoopbeleid kunnen meten, weten zij of hun doelen zijn gehaald. Ook helpt dit bij het aanscherpen van het inkoopbeleid in de volgende beleidscyclus. De impuls heeft ook geleid tot nieuwe tools en databases voor effectmeting van klimaatneutraal en circulair inkopen. Er zijn bijvoorbeeld eenvoudige tools voor het berekenen van het potentiele effect van klimaatneutraal en circulair inkopen van bedrijfskleding, vervoer, energie en ICT gemaakt.