Nederlandse architect meer bezorgd over effect stikstofregels dan Europese collega

De discussie omtrent de stikstof-uitstoot beheerst de afgelopen maanden het Nederlandse politieke en publieke debat. Eind mei, besliste de Raad van State dat het Nederlandse Programma Aanpak Stikstof (PAS), gebruikt vanaf 2015, in strijd is met de Europese regelgeving. Het Europese stikstofbeleid is erop gericht de stikstof-uitstoot nabij zogenaamde Natura 2000-gebieden te beperken. De Nederlandse aanpak om achteraf maatregelen te treffen om stikstof-uitstoot terug te dringen is nu veroordeeld. Vanaf nu zal een bouwvergunning pas gegeven worden na een positieve beoordeling over de stikstof-uitstoot of compensatie daarvan.

Dit heeft grote gevolgen voor de Nederlandse bouwsector. Het aantal bouwprojecten dat op zijn minst vertraging oploopt en in het ergste geval afgewezen wordt, wordt geschat op maar liefst 18.000. Het probleem is zo groot dat marktpartijen spreken van een slot op de bouwsector.

USP voert sinds 2009 op kwartaalbasis onderzoek uit onder architecten uit acht Europese landen. Architecten zijn betrokken in de eerste fasen van het ontwikkel- en bouwproces en zijn daarom één van de eersten die ontwikkelingen in de bouw merken en daarmee voorspellend zijn voor de totale bouwsector. In het derde kwartaal van 2019 zijn daarom een aantal vragen omtrent stikstof-uitstoot opgenomen in het onderzoek en is de mening van architecten over de effecten van de ontwikkelingen hierin gepeild. Uit de eerste resultaten van het onderzoek blijkt dat met name Nederlandse architecten problemen voorspellen als gevolg van de stikstof-uitstoot regulering, architecten in andere Europese landen zien dit veel minder.

Het is overduidelijk dat Nederlandse architecten zich beduidend meer zorgen maken over de impact van de huidige focus op de stikstof-uitstoot op de bouwsector dan Europese collega’s. Er zijn diverse verklaringen te geven waarom dit juist zo’n probleem vormt in Nederland en veel minder in andere Europese landen.

Nederland heeft relatief gezien, één van de hoogste stikstof-uitstoot van Europa. Nederland is een klein (dichtbevolkt) land met ruim 160 Natura 2000-gebieden waarvan er 118 bedreigd worden door (te) hoge stikstofniveaus. Daarbij komt dat de Nederlandse regering een strikte invulling van de Europese wetgeving hanteert. De Europese regels bepalen dat projecten geen ‘significant’ effect op de natuur mogen hebben, echter de definitie van ‘significant’ wordt niet gegeven. De invulling van de Nederlandse regering van deze EU-regelgeving is zeer strikt en strikter dan bijvoorbeeld Duitsland dat doet.

De kans dat een bouwproject nabij een bedreigd Natura 2000-gebied ligt én dat het project een significant effect op de natuur heeft, is dus relatief groot in Nederland. Dit resulteert in het grote aantal projecten dat nu het risico loopt op uitstel of zelfs afstel. Het grote tekort aan woningen en de grote urgentie tot bouwen komt hier voor architecten en bouwers nog bovenop. Een groot deel van de Nederlandse architecten, dat denkt dat deze stikstof regulering een groot effect heeft op de bouwsector, verwacht dan ook dat dit met name een probleem wordt in de woningbouw.

Hoe groot het effect van de stikstof-regulering daadwerkelijk gaat zijn op de Nederlandse bouwsector qua marktvolumes moeten we nog afwachten. Dit weekend diende zich alweer de volgende uitdaging aan, namelijk de discussie over de norm voor giftige stoffen in de grond waarmee bouwers mogen werken (PFAS). Ondanks de beperkingen die alle regulering met zich meebrengt, zal de bouwsector nog meer dan hiervoor gestimuleerd worden op zoek te gaan naar oplossingen die minder milieubelastend zijn: modulair, energieneutraal, circulair en natuur inclusief bouwen.